Στην καρδιά μιας πόλης που ξέρει να ισορροπεί ανάμεσα στην παράδοση και τη σύγχρονη δυναμική καλλιτεχνική παραγωγή, η Miart 2025 ξεδίπλωσε τις σκέψεις μας μέσα από έναν πολυφωνικό καμβά σύγχρονης και μοντέρνας τέχνης. Μόλις λίγες μέρες πριν από τη Design Week, στις 4-6 Απριλίου η Fiera Milano διοργάνωσε όπως και κάθε χρόνο τη Miart συγκεντρώνοντας στο Μιλάνο κορυφαίες γκαλερί, επιμελητές, συλλέκτες και λάτρεις της τέχνης. Είναι η μεγαλύτερη έκθεση μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης στην Ιταλία με συμμετέχουσες περισσότερες από 180 γκαλερί από όλο τον κόσμο (31 χώρες), από το Cape Town μέχρι και τη Νέα Υόρκη, αλλά με επίκεντρο πάντα την Ιταλία.

​Η επιμελητική ομάδα, με επικεφαλής για ακόμα μια χρονιά τον Nicola Ricciardi, ενθάρρυνε τις γκαλερί να παρουσιάσουν έργα που μιλούν για το “τώρα”, είτε κυριολεκτικά είτε μεταφορικά. Και αυτό έγινε αισθητό σε κάθε βήμα μέσα στην έκθεση. Τα έργα διασχίζουν τις δεκαετίες, τις ηπείρους και τα μέσα, υπερβαίνοντας τις κατηγορίες και τις διακρίσεις τέχνης και μη-τέχνης, μεταξύ καλλιτέχνη και θεατή, μεταξύ διαφορετικών μέσων και επιστημονικών πεδίων.

Η Miart ξεκίνησε φέτος εν μέσω διαμαρτυριών για την αδυναμία μείωσης του ΦΠΑ στις εισαγωγές και τις συναλλαγές που αφορούν έργα τέχνης, από γκαλερίστες, εμπόρους, οίκους δημοπρασιών και επιχειρήσεις logistics με έδρα την Ιταλία. Σε συλλογική επιστολή ημερομηνίας 3 Μαρτίου προς την Πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι και τους Υπουργούς Πολιτισμού και Οικονομίας και Οικονομικών, κορυφαία ονόματα της σύγχρονης τέχνης εξέφρασαν την έντονη ανησυχία τους, υπογραμμίζοντας πως η Ιταλία κινδυνεύει να μετατραπεί σε μια πολιτιστική έρημο.

Φετινή θεματική: “Αmong Friends”

Η 29η έκδοση της Miart με θέμα “Among Friends”, ήταν ένα αφιέρωμα στον αμερικανό Robert Rauschenberg με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του.​ “Among Friends” ήταν το όνομα της τελευταίας μεγάλης αναδρομικής έκθεσης που αφιέρωσε το MoMA στον Rauschenberg. Ο Rauschenberg αποτέλεσε κομβική μορφή στη μετάβαση από τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό στην pop και τη conceptual art, κοιτώντας προς τον έξω κόσμο σε αντίθεση με τους συγχρόνους του οι οποίοι επικεντρώθηκαν στην έκφραση του εσωτερικού βιώματος (abstract expressionists).

Τα έργα του συχνά περιλάμβαναν εικόνες από εφημερίδες, διαφημίσεις και σύμβολα της pop κουλτούρας (στερούμενα όμως της ειρωνικής διάθεσης που την χαρακτηρίζει). Άνοιξε τον δρόμο για τα πολυμέσα, το installation, την performance, και γενικότερα για την τέχνη που βρίσκεται ανάμεσα στις φόρμες και τους θεσμούς. Η Miart με τη σειρά της επιδίωξε να αναδείξει τις βασικές αρχές που χαρακτήρισαν το έργο του καλλιτέχνη: Άνοιγμα  προς τον κόσμο, αδιάκοπη περιέργεια, δέσμευση στον διάλογο και τη διεπιστημονικότητα.​ Συνολικά, ανέδειξε τη σημασία της φιλίας και της συνεργασίας στον καλλιτεχνικό χώρο, τιμώντας τον Rauschenberg και τις αξίες που πρέσβευε μέσα από το έργο του.​ Η τέχνη δεν λειτουργεί εδώ απλώς ως αντικείμενο αισθητικής απόλαυσης, αλλά ως εργαλείο συλλογικής μνήμης, κριτικής και αναστοχασμού.

Η Έκθεση

Οι ιταλικές γκαλερί βρέθηκαν όπως ήταν αναμενόμενο στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός. Έφεραν δυναμικές προτάσεις από Ιταλούς καλλιτέχνες, παλαιότερης και νεότερης γενιάς, ενώ παράλληλα φιλοξένησαν και διεθνή ονόματα. Προσωπικά ξεχώρισα τις παρουσιάσεις των Matta, Lia Rumma, ABC-Arte και Marcorossi Artecontemporanea. Εκτός Ιταλίας ξεχώρισαν οι Loom και Victoria Miro από το Λονδίνο, η MAI 36 από τη Μαδρίτη και οι Galerie Buchholz και Chertludde από την Γερμανία.

Πέρα από τον πυρήνα της έκθεσης, ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε το κομμάτι “Portal”. Τα έργα προς έκθεση «διαρρηγνύουν τα όρια ανάμεσα σε πειθαρχίες, χρόνους και τόπους, με στόχο την εξερεύνηση κρυφών αφηγήσεων και προοπτικών, καθώς και νέων δημιουργικών πεδίων. Αρνούμενα τις άκαμπτες και παρωχημένες κατηγοριοποιήσεις, θέτουν υπό αμφισβήτηση την κατανόησή μας για τις γεωγραφίες και τις χρονικότητες, με στόχο την επαναδιαμόρφωση του μέλλοντος.». Ταυτόχρονα, το κομμάτι της Μiart “Emergent”, έδωσε βήμα σε νεότερες γκαλερί και συνεργασίες καλλιτεχνών για την προώθηση αναδυόμενων φωνών στον τομέα της σύγχρονης τέχνης.

Το πρόγραμμα Miart εμπλουτίστηκε με ομιλίες, performance και παρεμβάσεις στο δημόσιο χώρο, εκτός των τοίχων της έκθεσης. Αξίζει να σημειωθεί πως η Miart συνεχίζει να επενδύει στον διάλογο με τα μεγάλα μουσεία και ιδρύματα της πόλης, όπως η Triennale, το PAC, και το Fondazione Prada, ενισχύοντας τον ρόλο της ως βασικό κρίκο στο πολιτιστικό οικοσύστημα της Ιταλίας.

Ελληνική εκπροσώπηση

Η γκαλερί Breeder συμμετείχε με μία ατομική παρουσίαση της Μαρίας Χασάπη. Στο χώρο συνάντησα την διευθύντρια της γκαλερί Νάντια Γεραζούνη η οποία μου εξήγησε για το έργο της. Η Μαρία Χασάπη είναι καλλιτέχνης και χορογράφος που εργάζεται μέσω της ζωντανής performance, της εγκατάστασης, της γλυπτικής, της ζωγραφικής, της φωτογραφίας και του βίντεο. Στις περισσότερες δουλειές της, το σώμα αποτελεί το κεντρικό υποκείμενο με τα έργα της να αντανακλούν τις έννοιες του χρόνου και της ανθρώπινης μορφής. Τα έργα της χρησιμοποιούν τις ζωντανές performance ως αφετηρία, ενώ η χρήση τεχνολογικών εργαλείων και μεθόδων επιχειρεί να υπερβεί τους περιορισμούς του “ζωντανού” και του “πραγματικού”.

Ατομικές εκθέσεις και παρουσιάσεις της έχουν φιλοξενηθεί σε χώρους όπως το Centre Pompidou το 2018, η Στέγη Ιδρύματος Ωνάση το 2017 και το MoMA το2016. Μεταξύ άλλων έχει συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις και φεστιβάλ όπως το UNLIMITED, Art Basel το 2024, η 55η Μπιενάλε της Βενετίας το 2013 και το Panorama το 2012. Έργα της βρίσκονται σε σημαντικές συλλογές όπως της Tate, της Deutsche Bank και της Συλλογής Δάκη Ιωάννου.

Τελικά, γιατί έχει σημασία η Miart;

Η Miart δεν είναι απλώς μια εμπορική έκθεση τέχνης, αν και φυσικά είναι και αυτό. Είναι ένας χώρος όπου το προσωπικό γίνεται πολιτικό, και οι διάλογοι μεταξύ φίλων αποτυπώνονται στο χαρτί, στο καμβά, στο βίντεο, στην εγκατάσταση. Σε μια εποχή που η ταχύτητα κυριαρχεί, η Miart μας καλεί να σταθούμε, να κοιτάξουμε, να ακούσουμε, όχι μόνο τα έργα αλλά και τον εαυτό μας μέσα από αυτά. Και φέτος, περισσότερο από ποτέ, η τέχνη δεν είναι απόδραση. Είναι επιστροφή. Στο παρόν. Στο εδώ. Στο τώρα.

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.