Σεμνότυφος -η -ο [semnótifos]: για κπ. του οποίου η υπερβολικά σεμνή συμπεριφορά ξεπερνά σε αυστηρότητα το κοινωνικά παραδεκτό και καταντά υποκρισία. Στο greek-language.gr η λέξη «σεμνή» και «υποκρισία» βρίσκονται στην ίδια νοηματική ευθεία μέσα σε μία έννοια-παγίδα, πέρα από τον σεβασμό στις συμβάσεις και τον κοινωνικό περίγυρο.

Μιλήσαμε με τρεις γυναίκες εικαστικούς πάνω σε ένα θέμα που αφορά όλους μας. Είναι όντως τόσο συντηρητική η εποχή όσο δείχνει; Υπάρχει μία καχυποψία πίσω κάθε ελεύθερο, αδέσμευτο πνεύμα; Η τέχνη είναι, άλλωστε, η μόνη που μπορεί να δώσει τις σωστές απαντήσεις στο βαθμό που της αναλογεί.

«Είδαμε από τη μια το φέισμπουκ να “κατεβάζει” κλασικά έργα τέχνης που απεικονίζουν γυμνό και από την άλλη να “ντύνονται” αγάλματα. Ποια είναι η γνώμη σας επ’ αυτού;» ρωτήσαμε.

«Περίτρανη απόδειξη της τυφλής πορείας μας προς τα πίσω. Μια βόλτα σ’ ένα οποιοδήποτε μουσείο, ένας περίπατος ανάμεσα σε γλυπτά ή πίνακες ζωγραφικής αρκεί για να συνειδητοποιήσουμε πόσο πιο μπροστά απ’ το τώρα ήτανε συχνά το χθες» -Ειρήνη Καραγιαννοπούλου. 

«Αυτή η ενέργεια μοιάζει με εκείνη του μακιγιάζ στην αρνητική του σημασία. Βάζω λίγο κονσίλερ να καλύψω τους μαύρους κύκλους «που όμως δεν έχω», foundation για να καλύψω την ακμή ή τις ατέλειες, «εκεί που δεν υπάρχουν». Μια ακύρωση της αρχικής εικόνας για την δημιουργία μιας άλλης, μια επινόηση που στόχο έχει τι; Ένα κρυφτό από την πραγματικότητα και μάλιστα την πραγματικότητα της τέχνης που βασίστηκε από τα αρχαία χρόνια στη σπουδή του γυμνού σώματος.  «Κλοουνοποίηση» των αγαλμάτων με βάση ποιο κριτήριο; Πάλι στο σημείο αυτό γεννιέται η αίσθηση του ανοίκειου, είναι σαν να θέλεις να απωθήσεις την αναβίωση συμπλεγμάτων που ζωντανεύουν με αφορμή ένα  γυμνό άγαλμα, να διώξεις την αμηχανία  μια μύχιας σκέψης. Είναι σαν να μην έχουμε καν ξεπεράσει τον τρόπο με τον οποίο ήρθαμε στον κόσμο, σαν η γύμνια να καθρεπτίζει την  δική μας γύμνια με την οποία δεν έχουμε συμφιλιωθεί. Επιπλέον μοιάζει σαν μια επιστροφή σε πρωτόγονη αντίληψη της αποτελεσματικότητας των εικόνων που έλεγε η Susan Sontag, η οποία προϋποθέτει πως οι εικόνες κατέχουν ιδιότητες αληθινών πραγμάτων.  Αν στη θεά ενός γυμνού αγάλματος βλέπεις έναν γυμνό συνάνθρωπο σου να περπατά ή νοιώθεις ότι ένα γυμνό άγαλμα παρακινεί -ξεσηκώνει τα πλήθη προς όμοια ενέργεια, τότε το πρόβλημα το έχεις προφανώς εσύ  και όχι το κλασσικό έργο τέχνης! Αν αποδράσουμε από την σεμνοτυφία πιθανόν να οδηγηθούμε σε αποτελεσματικότερη γνώση και εμπειρία της ζωής» –Λούλα Λεβέντη.

«Η λογοκρισία στις μέρες μας μοιάζει με ένα πολύ κακό και επικίνδυνο αστείο. Μας δίνονται αντικρουόμενα μηνύματα. Αυτό το μείγμα της ποπ υπερσεξουαλικοποίησης μαζί με την κάλυψη της θηλής μιας γυναίκας ή την απόκρυψη ενός γυμνού μαρμάρινου γλυπτού μας οδηγεί σε κάποιες ανθυγιεινές νοητικές κατευθύνσεις» –Xenia Vitos.

Η Ειρήνη Καραγιαννοπούλου, η Λούλα Λεβέντη και η Xenia Vitos μας δίνουν ένα έργο τους το οποίο συνοδεύουν με κάποιες σκέψεις σχετικά με την απομάκρυνση από την ωμή αλήθεια, όποια κι αν είναι αυτή.

Ειρήνη Καραγιαννοπούλου

• Η σεμνοτυφία νέας κοπής εντοπίζεται παντού, από την απαγόρευση του γυναικείου στήθους στα social media μέχρι το μήκος της φούστας -ειδικά όταν αυτό δίνει δικαίωμα στον επίδοξο βιαστή. Οι πουριτανικοί αυτοί περιορισμοί τις περισσότερες φορές στοχεύουν τη γυναίκα ή το νεαρό κορίτσι και αποδεικνύουν ότι η κοινωνία κάνει ένα βήμα μπροστά και δύο βήματα πίσω.
• Η τέχνη μπορεί να διεγείρει, μπορεί να συντρίψει, μπορεί να θεραπεύσει. Είναι τολμηρή (και επικίνδυνη) όταν καταφέρνει και τα τρία μαζί.

Λούλα Λεβέντη

• Η σεμνοτυφία μοιάζει διαχρονική κυρία, επιστρατεύει την δική της εκδοχή της αστυνομίας της όρασης, προκειμένου να καθοδηγήσει την αντίληψη του θεατή. Το να προλαβαίνεις την ερμηνεία μιας εικόνας  είναι σαν να ακυρώνεις την αντιληπτική διαδικασία του παραλήπτη-θεατή-αναγνώστη. Η εικόνα (φωτογραφία, ζωγραφική εικόνα, γλυπτό, ψηφιακό έργο κ.ά) και ο λόγος αποτελούν από μόνα τους μεσολαβήσεις ανάμεσα στην πραγματικότητα και τον άνθρωπο. Επομένως, η κυρία σεμνοτυφία επεμβαίνει σαν μεσολαβητής σε κάτι που ήδη αποτελεί μεσολάβηση, άρα προτείνει μια νέα σχέση με την πραγματικότητα μέσω της δικής της ανάγνωσης. Θα ήταν ενδιαφέρον να ανιχνεύσουμε με ποιο κριτήριο ασκείται η υποκριτική σεμνότητα, διαχωρίζοντας την από την πολιτική ορθότητα που έχει άλλο ρόλο. Είναι σαν κάποιος κάνει κουμάντο στο association σου πριν το κάνεις εσύ ο ίδιος. Η όλη ανταπόκριση πάνω σε ζητήματα που άπτονται της σεμνοτυφίας, μοιάζει κάπως με τον όρο ανοίκειο του Freud, πως δηλαδή  κάτι που μας είναι τόσο οικείο όπως για παράδειγμα το σώμα μας, γίνεται ανοίκειο  με την έννοια του τρομακτικού , που δημιουργεί μια απροσδιόριστη ανησυχία όταν παρουσιάζεται σε κοινή θέα στον κοινωνικό ιστό. Η κοινωνία είναι στημένη κατά τέτοιο τρόπο που να βασίζεται στη σεμνοτυφία, προτιμώντας τα ταμπού από την αλήθεια. Είναι ο τρόπος που έχουμε μάθει μια και αυτό επιτάσσει το σενάριο του πολιτισμού μας…
• Τι είναι πραγματικά τολμηρό στην τέχνη; Αυτό είναι ένα ερώτημα που μόνο η ίδια θα μπορούσα να απαντήσει! Τολμηρό ως προς τον θεατή-αναγνώστη ή ως προς την  δημιουργική διαδικασία; Το τολμηρό είναι μια ακόμα ερμηνεία που έχει να κάνει με τις προσλαμβάνουσες που έχει ο καθένας. Χαρακτηρίζουμε κάτι ως τολμηρό με βάση την αντίληψη και τις εμπειρίες μας .  Την ίδια στιγμή δεν είμαι σίγουρη πως θα μπορούσαμε να ορίσουμε την τολμηρή τέχνη . Να είναι αυτή που σου κλείνει το μάτι προκλητικά; Αυτή που αψηφά την βροχή και το κρύο και βγαίνει χωρίς ομπρέλα και άνορακ αψηφώντας τους κινδύνους κρυολογήματος; Μήπως εκείνη που προσεγγίζει μια θέαση του κόσμου που απεγνωσμένα απωθούμε; Ίσως καλύτερα να μένει αναπάντητο το ερώτημα αυτό, ώστε εκείνη να συνεχίσει να είναι τολμηρή.

Xenia Vitos

• Προσωπικά, στη ροή μου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν μπορώ να πω ότι έχω σοκαριστεί με κάποιο είδος «νέας σεμνότητας», εκτός από τη γελοιότητα του να μην φαίνεται μια γυναικεία θηλή. Ίσως μόνο τότε που το ίνσταγκραμ κατέβασε μια ανάρτησή μου επειδή έδειχνε κάτι ακατάλληλο, δε συμφώνησα με την κίνηση αυτή αλλά δεν μπορώ να πω ότι με ενόχλησε τόσο πολύ.
• Υποθέτω ότι δεν είναι εύκολη υπόθεση να έχεις μια παγκοσμίως προσβάσιμη πλατφόρμα για την ανταλλαγή εικόνων, σκέψεων και πληροφοριών που να έχει μια ενιαία οπτική μέσα από όλες τις κουλτούρες, τις ηλικίες και τα φύλα για το τι είναι σωστό και τι λάθος.
• Πιστεύω ότι το πιο γενναίο πράγμα στην τέχνη σήμερα (και πάντα) είναι να μπορείς να είσαι ειλικρινής στη δουλειά σου, να μην παρασύρεσαι από το κύμα των τάσεων, να μπορείς να δώσεις το πραγματικό κομμάτι του εαυτού σου χωρίς να χρειάζεται να το επεξεργαστείς ώστε να είναι εύπεπτο για τους άλλους.

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News