Ὢ σῶμα τοῦ καλοκαιριοῦ γυμνὸ καμένο
Φαγωμένο ἀπὸ τὸ λάδι κι ἀπὸ τὸ ἀλάτι
Σῶμα τοῦ βράχου καὶ ῥῖγος τῆς καρδιᾶς
Μεγάλο ἀνέμισμα τῆς κόμης λυγαριᾶς
Ἄχνα βασιλικοῦ πάνω ἀπὸ τὸ σγουρὸ ἐφηβαῖο
Γεμᾶτο ἀστράκια καὶ πευκοβελόνες
Σῶμα βαθὺ πλεούμενο τῆς μέρας!

Έχει γράψει ο  Οδυσσέας Ελύτης, ο “Ποιητής του Αιγαίου”, της λυρικότητας και της ελευθερίας εμπνευσμένος από τη μαγεία του ελληνικού καλοκαιριού.   Θέρος, έρως, ήλιος, θάλασσα, νησιά και κρυστάλλινα νερά. Τα ελληνικά καλοκαίρια έχουν μία μοναδική γοητεία. Ξεχειλίζουν ζωντάνια, μυρωδιές, χρώματα, απολαύσεις και ξεγνοιασιά. Εκατομμύρια επισκέπτες από όλον τον κόσμο αναζητούν κάθε χρόνο το δικό τους κομμάτι παραδείσου σε παραλίες και νησιά, ενώ πολλοί καλλιτέχνες έχουν αντλήσει έμπνευση από την γοητεία της φυσικής ομορφιάς και του ζωντανού ελληνικού καλοκαιριού. 

 

Το Ψάθινο Καπέλο, Νικόλαος Λύτρας (1925)

Το Ψάθινο Καπέλο είναι ελαιογραφία του Νικολάου Λύτρα που δημιούργησε το 1925 και θεωρείται ως ένα από τα πιο τολμηρά και εντυπωσιακά έργα του πρώιμου ελληνικού Μοντερνισμού.  Το θέμα απεικονίζει μια νεαρή κοπέλα με ένα ψάθινο καπέλο σε ασπρισμένο αυλόγυρο σε νησιώτικο τοπίο μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα ενώ εκτίθεται στην Εθνική πινακοθήκη. 

 

“Καμμένη Σαντορίνης”, Μαλέας Κωνσταντίνος, 1924

Ανανεωτής της ελληνικής ζωγραφικής, έχοντας ως αφετηρία ιμπρεσιονιστικά και μεταϊμπρεσιονιστικά πρότυπα, απεικόνισε κατά κύριο λόγο τοπία, στα οποία κυριαρχούν η σχηματοποίηση και τα δυνατά, καθαρά χρώματα που χτίζουν σε ενότητες τη σύνθεση. Ο Μαλέας θαύμαζε τους Ιμπρεσιονιστές για τον τρόπο που αντιμετώπισαν τα προβλήματα του φωτός, αλλά ο ίδιος επιζήτησε την ουσία ενός τόπου στην ψυχική της διάσταση, γι’ αυτό και εισάγει την προοδευτική πύκνωση του χρώματος, προβάλλοντας τον πλαστικό ρόλο του στα έργα του.

 

“Πόρος”, Marc Chagall 1980 

Αν και ανοιχτός σε νέες ιδέες και αγκαλιάζοντας πολλά στοιχεία του μοντερνιστικού στυλ, του οποίου ήταν πρώιμος υποστηρικτής, τα όνειρα και οι πραγματικότητες της ζωής του αποτέλεσαν τον πυρήνα της αισθητικής του. Τα ταξίδια του και η παραμονή του στην Ελλάδα αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης στα έργα του. «Ποτέ δεν είχα ξανανιώσει το συναίσθημα που ένιωσα σε αυτή τη χώρα, όπου κάθε μνημείο, κάθε αρχαιολογικό ερείπιο, ταξιδεύει τρεις χιλιάδες χρόνια πίσω τη φαντασία του θεατή». (Από τη συνέντευξη του Marc Chagall στον Jean Dragon, 30 Οκτωβρίου 1952).

Απορροφώντας τα χρώματα, τις μυρωδιές και τις γραμμές των ξενιτιών του, ιδιαίτερα εκείνων των Δελφών, της Αθήνας και του Πόρου, ο Chagall πέρασε τέσσερα χρόνια δημιουργώντας μια σειρά από σαράντα δύο έγχρωμες λιθογραφίες  εμπνευσμένες από τα τοπία και τη μαγεία της Ελληνικής γης. Από την Ελλάδα που έζησε μέχρι την Ελλάδα όπως την ονειρεύτηκε, ο Chagall ανέπτυξε ένα ιδιαίτερο δέσιμο με αυτή τη χώρα που θα μείνει πηγή έμπνευσης μέχρι το τέλος της ζωής του.

 

“Ύδρα”,  Παρθένης Κωνσταντίνος , 1918 – 1920

Το καλοκαίρι του 1903 ο Κωνσταντίνος Παρθένης έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, και τα χρόνια που ακολουθούν, ως το 1907, ταξιδεύει και εργάζεται σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, ενώ μένει και μερικά διαστήματα στην Αθήνα κάτι που τον συνέδεσε πιο στενά με την αρχαία ελληνική και βυζαντινή παράδοση και με τον ελληνικό φυσικό χώρο. Ασχολείται ιδιαίτερα μα την τοπιογραφία και την αγιογραφία, και δίνει μερικά χαρακτηριστικά έργα στις δύο αυτές θεματικές περιοχές. Το ελληνικό φως γοήτευε τον εμβληματικό αυτό ζωγράφο κάτι που το απέδιδε στα έργα καθώς του παρουσίασε μερικά γοητευτικά ύπαιθρα εκ του φυσικού, ιδιαίτερα στην Κέρκυρα, αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, χωρίς συμβολιστικές παραδηλώσεις. Τις δυο πρώτες δεκαετίες του αιώνα φιλοτέχνισε  έργα αμιγώς υπαιθριστικά, ανταποκρινόμενος στο αίτημα της δημιουργίας ενός ελληνικού μοντερνισμού.

“Landscape from Paros Island”, Ιon Tuculescu (1939)

Ο Ion Ţuculescu ήταν Ρουμάνος εξπρεσιονιστής και αφηρημένος ζωγράφος, αν και επαγγελματικά εργάστηκε ως βιολόγος και γιατρός. Μεταξύ 1930 και 1934, έκανε πολλά ταξίδια στην Ελλάδα, την Τουρκία, την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο, είτε μαζί με τον Gala Galaction και τις κόρες του, είτε με τη δική του αρραβωνιαστικιά, Μαρία Φωτιάδη (την οποία παντρεύτηκε στις 5 Μαΐου 1935). Ήταν κατά τη διάρκεια αυτών των ταξιδιών που μαγέυτηκε από τα μεσογειακά τοπία και  ξαναασχολήθηκε σοβαρά με τη ζωγραφκική και δημιούργησε αυτό το έργο. Οι πίνακές του κρέμονται στο Μουσείο Πρόσφατης Τέχνης του Βουκουρεστίου, καθώς και στο Μουσείο Τέχνης της Κραϊόβα, και παρουσιάζονται τακτικά σε όλη τη Ρουμανία και στο εξωτερικό.

 

 

“Γυμνά στην αμμουδιά” (1979) και “Αίγινα” Νίκος Νικολάου 

Μια σημαντική θεµατική ενότητα που υπάρχει στο έργο του Νικολάου αφορά τους τόπους και τα τοπία που αγάπησε, όπως η Αίγινα. Ο Νικολάου γεννήθηκε και πέρασε τα πρώτα του χρόνια στην Ύδρα αλλά αγάπησε τόσο πολύ την Αίγινα που εκεί διαλέγει να κτίσει το σπίτι του και εκεί περνάει µεγάλα χρονικά διαστήµατα. Από το 1950 ζωγραφίζει το τοπίο, τα σπίτια και τα µαγαζιά του νησιού, εξελίσσοντας τον τρόπο που τα αποδίδει ζωγραφικά.  Ο ίδιος έχει γράψει σχετικά: «Τη φύση την είδα μέσα από μια ιδέα που σχημάτισα βλέποντας τους Έλληνες». 

Οι πίνακές του — ιδιαιτέρως τα γυμνά και οι προσωπογραφίες — συνδυάζουν το σύγχρονο εξπρεσιονισμό με την αρχαία ελληνική και αιγυπτιακή παράδοση, την αγγειογραφία και τα Φαγιούμ. Παρομοίως λιτές και εκφραστικές είναι και οι τοπιογραφίες του.