Έχετε σκεφτεί πόσες φορές έχετε βιώσει στη ζωή σας κάποιο είδος εγκλεισμού; Έχετε αναλογιστεί πόσοι δικοί σας άνθρωποι έχουν ζήσει, έστω για λίγο, απομονωμένοι ανάμεσα σε τέσσερις τοίχους; Έχετε στοχαστεί ποτέ πάνω στη σχέση των εγκλείστων με την βιοπολιτική εξουσία και στις συνέπειες του εγκλωβισμού στη ζωή και στον ψυχισμό του μετανεωτερικού υποκειμένου;

Στο Δρομοκαΐτειο, μια έκθεση διερευνά τις σημασίες και το αποτύπωμα του εγκλεισμού μέσα από έργα 48 καλλιτεχνών και 5 ημερίδες επιστημονικού ενδιαφέροντος. Στο επίκεντρο της μελέτης των εικαστικών και των  διανοητών που συμμετέχουν στην έκθεση «Εγκλεισμοί» είναι οι συμβολικοί και πραγματικοί περιορισμοί του σύγχρονου ανθρώπου, από τις φυλακές, τα άσυλα και τα στρατόπεδα προσφύγων μέχρι τον ψηφιακό εγκλεισμό αλλά και εκείνον που βιώσαμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Τα περισσότερα κράτη δημιούργησαν νέα «υποκείμενα εγκλεισμού» μετά το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης. Σχεδόν όλοι βρεθήκαμε σε εγκλεισμό και σε απομόνωση δια νόμου. Η ανθρώπινη παρουσία στον δημόσιο χώρο ποινικοποιήθηκε στο όνομα της προστασίας της συλλογικής υγείας και η κατάσταση εξαίρεσης χρησιμοποιήθηκε ως κανονικό πρότυπο διακυβέρνησης. Η ίδια η κοινωνία άρχισε να αιτείται ολοένα και περισσότερους αυτοπεριορισμούς και να επιδιώκει την αυξανόμενη πειθαρχία των ατόμων. Εκτός από τις αρχές, ο ένας άρχισε να επιτηρεί τον Άλλο. Και όλοι ξέρουμε πως η επιτήρηση, είναι το θεμέλιο της πειθαρχικής κοινωνίας, όπως αυτή ορίζεται στο έργο του Μισέλ Φουκό. Και όπως καλά γνωρίζουμε στις πειθαρχικές κοινωνίες προτάσσεται ο έλεγχος και ο εγκλεισμός των σωμάτων  Ίσως γι’ αυτό σήμερα περισσότερο από ποτέ θα πρέπει να επανεξετάσουμε και τους οικειοθελείς εγκλεισμούς, οι οποίοι στην πραγματικότητα,σχεδόν πάντα, είναι επιβεβλημένοι.

Η μελέτη του εγκλεισμού μέσα από το εικαστικό και το επιστημονικό πεδίο αυτής της έκθεσης μας ωθεί να δούμε πως «κάθε μορφή εξουσίας “επιθυμεί ένα κομμάτι μας, επιδιώκει να ορίσει τις συνήθειες μας, να ελέγξει τις στάσεις και τις μετακινήσεις μας, πώς οφείλει να λειτουργεί το σώμα μας ως επιθυμητικός μηχανισμός και ποια πρέπει να είναι η σεξουαλική μας ταυτότητα, τι κάνουμε με την αναπαραγωγή μας, με τα έμβρυά μας, με τα παιδιά μας, πότε και πώς πεθαίνουμε, πώς και μέχρι ποιου σημείου “επιτρέπεται” να πενθούμε για τις απώλειες μας, πώς να χρησιμοποιούμε τα φάρμακα για τη διαχείριση του θυμικού μας και πώς να διαχειριστούμε την ψυχική ευεξία ή δυσανεξία μας»( απόσπασμα από το σημείωμα που συνοδεύει την έκθεση)

Η έκθεση Εγκλεισμοί  φιλοξενείται σε τρεις χώρους ιστορικής σημασίας: στον Άγιο Ισίδωρο, το Δάφτσειο και το παλιό Τυπογραφείο. Οι δυο πρώτοι έχουν εγκαταλειφθεί εδώ και δεκαετίες. Το τυπογραφείο είναι το μόνο που χρησιμοποιείται ως μουσείο. Τα περισσότερα από τα έργα που θα εκτίθενται δημιουργήθηκαν ειδικά για αυτούς τους χώρους αφότου οι δημιουργοί τον επισκέφτηκαν πολλές φορές ενώ κάποια παλιότερα έργα επιλέχθηκαν λόγω θέματος και ύφους με την πρόθεση να ανανοηματοδοτηθούν μέσα στο χώρο του Δρομοκαϊτείου.

Κατά τη διάρκεια του μήνα που θα διαρκέσει η έκθεση (11 Νοεμβρίου- 18 Δεκεμβρίου) θα πραγματοποιηθούν  στο αμφιθέατρο του Δρομοκραϊτειου, πέντε ημερίδες από διαφορετικά θεωρητικά πεδία.

Ο πρώτος λόγος, ωστόσο, θα δοθεί στην τέχνη, η οποία συμμετέχει ενεργά στη συζήτηση για τα φλέγον ζήτημα της επιτήρησης, της καταστολής, του ελέγχου και λειτουργεί ως όχημα της δημιουργικής συνδιαλλαγής του μέσα και του έξω κόσμου. Διότι η επίδραση της καλλιτεχνικής δημιουργίας στις «παρενέργειες του εγκλεισμού» ήταν, είναι και θα είναι καταλυτική.

Είναι πιο αναγκαίο, λοιπόν, από ποτέ να βάζουμε τέχνη μέσα σε χώρους εγκλεισμού, οι οποίοι εξ’ ορισμού εμπεριέχουν μια ανισότητα στο μέσα και στο έξω. Όπως είναι εξαιρετικά σημαντικό να δίνουμε κίνητρα δημιουργίας στους έγκλειστους έτσι ώστε να μετασχηματιστεί ο τρόπος που  βλέπουμε τον Άλλο που νοσεί ή εκτίει μια ποινή και κατ’ επέκταση συμβάλλει στον αποστιγματισμό της κατάστασης τους.

Έχετε σκεφτεί ποτέ πως είναι η ζωή ένα κελί ή σε ένα δωμάτιο ψυχιατρείου; Έχετε νιώσει στο πετσί σας τις παρενέργειες των πολλαπλών εγκλεισμών ή το αποτύπωμα ενός περιορισμού πάνω στην ψυχική σας υγεία;

Πριν από την ύπαρξη της πανδημικής πραγματικότητας νομίζαμε πως ο εγκλεισμός δεν μας αφορά και πως μόνο τα  «ασθενικά σώματα»  και τα «ανυπάκουα σώματα» υφίστανται τέτοιου είδους περιορισμό. Έπειτα σιγά σιγά αρχίσαμε να αντιλαμβανόμαστε πως ο έλεγχος των ανθρώπινων σωμάτων μας αφορά όλους ανεξάρτητα από έχουμε νοσηλευτεί σε κάποιο ψυχιατρικό ίδρυμα, αν έχουμε εκτίσει κάποια ποινή σε κάποια φυλακή, αν έχουμε περάσει ένα κόμματι της ζωής μας σε στρατόπεδο προσφύγων. Είμαστε όλοι εν δυνάμει «ασθενικά  ανυπάκουα ή περιττά σώματα» που κινδυνεύουν να εγκλωβιστούν αν δεν αντιδράσουν στην βιοπολιτική διαχείριση των πληθυσμών και τη συστηματική πειθάρχηση του κοινωνικού σώματος.

INFO:

Εικαστική Έκθεση, Performances, Δημόσιο Πρόγραμμα
Επιμέλεια: Δημήτρης Τρίκας
Χώρος διεξαγωγής: Δρομοκαϊτειο Ψ.Ν.Α./
Κτήρια: Δάφτσειο, Τυπογραφείο, Άγιος Ισίδωρος.
Διεύθυνση: Ιερά Οδός 343/ Χαϊδάρι.
Διοργάνωση: ΑΜΚΕ Ρίζες Πολιτισμού
Εγκαίνια: 11/11/2022 (16.00- 21.00/ Χαιρετισμοί 19.00)
Διάρκεια: 11/11/22 μέχρι 18/12/22
Ημέρες λειτουργίας: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή
Ώρες λειτουργίας 15.00- 20.00

Ημερίδα 1η- 13/11/22
Εγκλεισμοί και Ιστορία
Συντονιστής: Γιώργος Κόκκινος
(Καθηγητής διδακτικής της Ιστορίας, Παν/μιο Αιγαίου)

Ημερίδα 2η – 20/11/22
Φιλοσοφία και εγκλεισμοί
Συντονιστής Γ. Αραμπατζής ( καθηγητής Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ)

Ημερίδα 3η – 27/11/22
Πολιτική Θεωρία/Ψυχανάλυση
Συντονιστής Γιάννης Σταυρακάκης (καθ. πολιτικής θεωρίας ΑΠΘ)

Ημερίδα 4η 04/12/22
Συντονιστής δρ. Κωστής Σταφυλάκης
Εγκλεισμός και καλλιτεχνική ζωή στην Ελλάδα:
Από τη ψηφιακή στη μεταψηφιακή εποχή.

Ημερίδα 5η- 11/12/22
Λογοτεχνία και εγκλεισμοί:
Συντονιστής Φ. Βλαστός (Συγγραφέας)