Σαν σήμερα το 1901 φεύγει από την ζωή ένας σπουδαίος καλλιτέχνης που έκανε την αφίσα τέχνη. Ένας από τους πιο διάσημους μετα-ιμπρεσιονιστές ζωγράφους της εποχής. Εκτός από σημαντικός ζωγράφος, χαράκτης, εικονογράφος και σχεδιαστής, θεωρείται ο άνθρωπος που επέβαλλε την αισθητική της αφίσας. Στα έργα του απεικονίζει τον κόσμο της εποχής του με ειλικρίνεια, χιούμορ, αλλά και βαθιά αγάπη και κατανόηση κι έγινε γνωστός κυρίως για την ατμοσφαιρική απεικόνιση του παρισινού υποκόσμου του 19ου αιώνα. Ωστόσο, κτός από το έργο του ως καλλιτέχνης, το ύψος του (μόλις 152 εκατοστά) και η σκανδαλώδης συμπεριφορά του, δημιούργησαν μια πολύ κακή φήμη γύρω από το όνομά του.

Είναι ένας από τους πιο διάσημους μετα-ιμπρεσιονιστές ζωγράφους της εποχής, το ύφος του οποίου επηρεάστηκε κυρίως  από την Art Nouveau, ενώ τα θέματα στα οποία επικεντρώθηκε ήταν γύρω από την μποέμικη ζωή στους δρόμους, στους οίκους ανοχής, στα θέατρα και στα μπαρ του Παρισιού. Αν και πέθανε νέος και ολόκληρη η καριέρα του διήρκεσε λιγότερο από 20 χρόνια, κατάφερε να δημιουργήσει έναν μεγάλο αριθμό μοντέρνων, προκλητικών και παρακμιακών για την εποχή του εικόνων, που μας δίνουν μια πραγματική εικόνα για το πώς ήταν η νυχτερινή ζωή του Παρισιού στα τέλη του 19ου αιώνα. Τα πιο διάσημα έργα του Ανρί Τουλούζ-Λωτρέκ είναι οι αφίσες που του ανέθεσε το καμπαρέ Μουλέν Ρουζ, όπως η αφίσα για την παράσταση της  (1893),  και ο πίνακας At the Μουλέν Ρουζ (1892-1895).

Ο Ανρί Τουλούζ-Λωτρέκ γεννήθηκε σε έναν κόσμο πολύ διαφορετικό από αυτόν που θα ζούσε αργότερα και θα απεικόνιζε στην τέχνη του.

Γεννήθηκε το 1864 σε μια αριστοκρατική οικογένεια, και ήταν γιος ενός κόμη της Τουλούζης. Σε ηλικία 10 ετών, ο Τουλούζ-Λωτρέκ νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο λόγω έντονου πόνου στα οστά, γεγονός που αποτέλεσε την απαρχή μιας ζωής γεμάτης σωματικές επιπλοκές και περιόδους ανάρρωσης. Στην ηλικία των 16 ετών, υπέφερε από μια γενετική διαταραχή που σταμάτησε την ανάπτυξή του. Το σχέδιο και η ζωγραφική χρησίμευσαν ως διέξοδος, ένας τρόπος να αντιμετωπίσει τη σωματική και συναισθηματική του ταλαιπωρία. Το 1882 μετακόμισε στο Παρίσι για να σπουδάσει τέχνη και σύντομα γνωρίστηκε με άλλους καλλιτέχνες όπως ο Εμίλ Μπερνάρντ και ο Βαν Γκογκ, του οποίου ζωγράφισε και το πορτρέτο.

Ο Τουλούζ-Λωτρέκ είχε ακαδημαϊκή εκπαίδευση, αλλά σύντομα εγκατέλειψε τη συμβατική ζωγραφική και αφέθηκε σε πρωτοποριακούς πειραματισμούς, επηρεασμένος σε μεγάλο βαθμό από την ανατολική αισθητική (Japonisme). Το 1884 εγκαταστάθηκε στη συνοικία της Μονμάρτης, που τότε αποτελούσε ένα καταφύγιο με χαμηλά ενοικία, όπου καλλιτέχνες, μποέμ τύποι και ηθοποιοί, οι θαμώνες και οι πόρνες που σύχναζαν στα νυχτερινά κέντρα της περιοχής, ζούσαν και αλληλεπιδρούσαν σε ένα πολύβουο περιβάλλον. Ο Τουλούζ-Λωτρέκ συναναστράφηκε με όλους ανεξαρτήτως, από τους πιο φτωχούς, μέχρι τους πιο πλούσιους και διάσημους. Οι πρώτοι του πίνακές επικεντρώνονταν στα ίδια τα μοντέλα, αλλά από το 1886 κι έπειτα, επέλεξε να τοποθετεί τα μοντέλα του σε νυχτερινά κέντρα, οίκους ανοχής, μπαρ, ιπποδρόμους και άλλα παρακμιακά περιβάλλοντα. Όταν το 1889 άνοιξε το καμπαρέ Μουλέν Ρουζ, ο Τουλούζ-Λωτρέκ ανέλαβε να δημιουργήσει μια σειρά από αφίσες γι’ αυτό, γεγονός που του επέτρεψε να βγάλει τα προς το ζην, πέρα από το σταθερό εισόδημα που λάμβανε από την οικογένειά του. Μεταξύ των έργων που δημιούργησε για το Μουλέν Ρουζ και άλλα παρισινά νυχτερινά κέντρα, περιλαμβάνονται απεικονίσεις της τραγουδίστριας Υβέτ Γκίλμπερτ, της χορεύτριας Λουίζ Βέμπερ (γνωστή και ως La Goulue) και της χορεύτριας Ζαν Αβρίλ.

Από την αριστοκρατία στα καμπαρέ και στον υπόκοσμο

Στις σπουδές του για το καμπαρέ «Μουλέν Ρουζ» και το καμπαρέ του τραγουδιστή Αριστίντ Μπριάν (του τέλους της δεκαετίας του 1880 και των αρχών της δεκαετίας του 1890) παρατηρεί κανείς το ίδιο ενδιαφέρον για τις «εξωτικές» σιλουέτες. Το έργο του «Η Ζαν Αβρίλ στη σκηνή του Μουλέν Ρουζ (1892) αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα των κραυγαλέων χρωμάτων, των έντονων περιγραμμάτων και των θεατρικών φωτισμών, που χαρακτηρίζουν το ύφος του.

Οι περισσότερες από τις τραγουδίστριες και τις χορεύτριες που απεικονίζονται στους πίνακές του ήταν προσωπικές του φίλες, καθώς δεν έπαψε ποτέ ν’ αποτελεί ο ίδιος αναπόσπαστο κομμάτι του κόσμου και της κοινωνίας που απαθανάτισε. Όπως και ο Ντεγκά, δούλεψε με μεγάλη ποικιλία υλικών και, ήδη από το 1891, η φήμη του ως σχεδιαστή αφισών και γενικά λιθογραφιών υπήρξε μεγάλη.

Ο θάνατος του Ανρί Τουλούζ-Λωτρέκ

Ήταν βαριά αλκοολικός και κατέληξε σε σανατόριο. Αφού πήρε εξιτήριο, επέστρεψε στο στούντιό του στο Παρίσι και ταξίδεψε σε όλη τη Γαλλία, ενώ η επιδείνωση της υγείας του γύρω στο 1896 περιόρισε τη δραστηριότητά του και στο τελευταίο του έργο «Ένας διαγωνισμός στην Ιατρική Σχολή» (1901), μία άτυχη μάλλον απόπειρα επαναπροσανατολισμού της τέχνης του, είναι φανερή η πνευματική και φυσική του εξάντληση. Τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε από μικρός σε συνδυασμό με τον αλκοολισμό και τη σύφιλη από την οποία έπασχε, τον οδήγησαν στο θάνατο στις 9 Σεπτεμβρίου 1901, σε ηλικία μόλις 36 ετών.

Το ύφος του άσκησε σημαντική επίδραση σε καλλιτέχνες τόσο διαφορετικούς μεταξύ τους, όπως οι Βαν Γκογκ, Σερά και Ρουό, ενώ τα έργα του θεωρούνται γενικά ως μία από τις πιο χαρακτηριστικές εκδηλώσεις της έντασης εκείνης και του εξωτισμού που σάρωσαν την Ευρώπη στα τέλη του 19ου αιώνα και περιγράφονται συνήθως με τον όρο “fin de siècle”.

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News