«Η προέλευσή μας προέρχεται από τη γη. Έτσι, υπάρχει μέσα μας μια βαθιά ριζωμένη αντίδραση στο φυσικό σύμπαν, το οποίο αποτελεί μέρος της ανθρωπιάς μας», είπε η Αμερικανίδα θαλάσσια βιολόγος και συγγραφέας Rachel Carson. Τι θα γινόταν αν μπορούσαμε να αποκομίσουμε τα οφέλη του να βγαίνουμε έξω σε ένα δάσος ενώ είμαστε ακόμα σε εσωτερικούς χώρους όπου οι περισσότεροι από εμάς περνάμε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου μας; Η βιοφιλία, που ονομάστηκε έτσι για πρώτη φορά από τον Γερμανό κοινωνικό ψυχολόγο Erich Fromm το 1964 και διαδόθηκε από τον Αμερικανό βιολόγο Edward Wilson το 1984, ήταν μια αντίδραση στην αστικοποίηση που απομονώνει τη φύση.

Ο Erich Fromm είπε για τη βιοφιλία: «Η παθιασμένη αγάπη για τη ζωή και για όλα όσα είναι ζωντανά, είναι η επιθυμία για περαιτέρω ανάπτυξη, είτε σε ένα άτομο, ένα φυτό, μια ιδέα ή μια κοινωνική ομάδα».

Η βιοφιλία είναι η έμφυτη βιολογική σύνδεση της ανθρωπότητας με τη φύση. Στην αρχιτεκτονική και το design, τέτοιοι χώροι μπορούν να μειώσουν το άγχος, να βελτιώσουν τη γνωστική λειτουργία και τη δημιουργικότητα, να βελτιώσουν την ευημερία μας και να επιταχύνουν την επούλωση. Τα κτίρια που ξεχειλίζουν από φυτά δημιουργούν μια βουκολική εικόνα, αλλά η αληθινή βιοφιλική αρχιτεκτονική είναι κάτι περισσότερο από μια απλή εικόνα. Περιλαμβάνει την ολοκληρωμένη ενσωμάτωση φυτών, τρεχούμενου νερού, βιοποικιλότητας, φυσικών υλικών και άφθονου ηλιακού φωτός στους καθημερινούς χώρους.

O βιοφιλικός σχεδιασμός για τον οποίο γίνεται συζήτηση, αφορά σε μία προσέγγιση που «δανείζεται» από τη σοφία της φύσης για να διαμορφώσει κτίρια και πόλεις πιο ανθρώπινες, πιο βιώσιμες και πιο υγιείς. Από το φως και τα υλικά μέχρι τη ροή του αέρα και την παρουσία του πράσινου, ο βιοφιλικός σχεδιασμός επαναπροσδιορίζει το πώς κατοικούμε τον κόσμο, φέρνοντας το έξω, μέσα. Μέσα από αυτή την προσέγγιση που αντλεί έμπνευση από τη φύση για να δημιουργήσει βιώσιμους χώρους που προάγουν την υγεία, ανακαλύπτουμε πώς η επιρροή της φύσης μεταμορφώνει προς το καλύτερο τα δομημένα περιβάλλοντά μας.

Η φύση ήταν ανέκαθεν μια μούσα για την ανθρωπότητα και ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός δεν αποτελεί εξαίρεση. Από τις πανύψηλες σεκόγιες που επηρεάζουν τον σχεδιασμό των ουρανοξυστών μέχρι τα περίπλοκα μοτίβα των ιστών αράχνης που διαμορφώνουν τις κρεμαστές γέφυρες, ο φυσικός κόσμος προσφέρει έναν θησαυρό έμπνευσης για τους αρχιτέκτονες. Σήμερα όμως θα εμβαθύνουμε στις αρχές του βιοφιλικού σχεδιασμού και θα εξερευνήσουμε πώς οι αρχιτέκτονες συνδυάζουν άψογα τις δημιουργίες τους με το φυσικό περιβάλλον. Η βιοφιλία λοιπόν είναι «η αγάπη για τη ζωή» και η έμφυτη ανθρώπινη τάση να συνδέεται με τη φύση. Ο βιοφιλικός σχεδιασμός μεταφράζει αυτήν την έννοια στο δομημένο περιβάλλον, ενσωματώνοντας τα στοιχεία της φύσης για να βελτιώσει την ανθρώπινη ευημερία και να δημιουργήσει μια πιο αρμονική σχέση με το περιβάλλον.

Φωτ.: Freepik

Βασικές αρχές βιοφιλικού σχεδιασμού που χρησιμοποιούν οι αρχιτέκτονες:

1. Φυσικό φως και αερισμός: Η μεγιστοποίηση της έκθεσης στο φυσικό φως και η ενσωμάτωση στρατηγικών φυσικού αερισμού όχι μόνο μειώνει την εξάρτηση από τον τεχνητό φωτισμό και τον κλιματισμό, αλλά δημιουργεί επίσης ένα πιο υγιεινό και πιο αναζωογονητικό εσωτερικό περιβάλλον, πιο βιώσιμο και πιο κοντά στις ανθρώπινες ανάγκες.

2. Φυσικά, υλικά και υφές: Η χρήση φυσικών υλικών όπως είναι το ξύλο, η πέτρα, το μπαμπού και η ενσωμάτωση οργανικών υφών όπως αυτές που βρίσκονται στα φύλλα ή τον φλοιό, φέρνει το εξωτερικό περιβάλλον μέσα και δημιουργεί μια αίσθηση σύνδεσης με τη φύση.

3. Υδάτινα στοιχεία: Η θέα και ο ήχος του νερού μπορούν να είναι απίστευτα χαλαρωτικά και αναζωογονητικά. Τα υδάτινα στοιχεία όπως τα σιντριβάνια, οι πισίνες με αντανακλάσεις ή ακόμα και τα στρατηγικά τοποθετημένα ενυδρεία μπορούν να προσθέσουν μια πινελιά ηρεμίας σε κάθε χώρο.

4. Θέα στη φύση: Η δημιουργία παραθύρων που βλέπουν σε φυσικά τοπία, η ενσωμάτωση αυλών στο περιβάλλον με πλούσια βλάστηση ή η δημιουργία κήπων σε ταράτσες επιτρέπει στους ενοίκους να συνδεθούν με τη φύση.

5. Βιομιμητισμός: Αυτή η προσέγγιση περιλαμβάνει τη μίμηση των σχεδίων και των διαδικασιών της φύσης για τη δημιουργία βιώσιμων και αποδοτικών κτιρίων. Για παράδειγμα, η μελέτη των τύμβων από τερμίτες μπορεί να εμπνεύσει φυσικά συστήματα αερισμού, ενώ η παρατήρηση ιστών αράχνης μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία ελαφρών αλλά ανθεκτικών δομικών υλικών.

Το μέλλον του σχεδιασμού είναι μια συμφωνία φύσης και καινοτομίας

Καθώς προχωράμε προς το μέλλον, οι αρχές του βιοφιλικού σχεδιασμού είναι έτοιμες να διαδραματίσουν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος της αρχιτεκτονικής και του design. Αντλώντας έμπνευση από τη φύση και καλλιεργώντας μια βαθύτερη σύνδεση με το περιβάλλον, μπορούμε να δημιουργήσουμε όχι μόνο αισθητικά ευχάριστους αλλά βιώσιμους και υγιείς χώρους για τις επόμενες γενιές. Ας αγκαλιάσουμε τη σοφία της φύσης και ας συνεχίσουμε να μαθαίνουμε από τη διαχρονική γλώσσα σχεδιασμού της, κάνοντας την ουσιαστικό κομμάτι της ζωής μας.

 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.