Την έμπνευση για την ίδρυση ενός μουσείου γεωλογίας στην μικρή παραλιακή πόλη Progreso της Χερσονήσου Γιουκατάν, έδωσε το γεγονός που συνέβη 66 εκατομμύρια χρόνια πριν∙ η πρόσκρουση του αστεροειδή που σχημάτισε τον κρατήρα Chicxulub στην Χερσόνησο Γιουκατάν, εξαφάνισε τους δεινόσαυρους και άλλαξε τη ζωή στη Γη. Το μουσείο δημιουργήθηκε στα πλαίσια του Programa de Mejoramiento Urbano (PMU), που δίνει το έναυσμα για δημόσια κτίρια και πολιτιστικές παρεμβάσεις σε όλες τις πόλεις του Μεξικού.
Το αρχικό πλάνο ήταν να χτιστεί ένα χώρος πολιτισμού, αλλά η χρήση του δεν ήταν ξεκάθαρη όταν το Estudio MMX -που ιδρύθηκε το 2010 από τους αρχιτέκτονες Jorge Arvizu, Ignacio del Río, Emmanuel Ramírez και Diego Ricalde- ανέλαβε το έργο. «Καθώς δεν ξέραμε από την αρχή τι ακριβώς θα στεγαζόταν εκεί, έπρεπε να σχεδιάσουμε ένα ευέλικτο κτίριο», ανέφερε το στούντιο. Στο εσωτερικό, το κτίριο διαθέτει χώρους για γραφεία, προσωρινές και μόνιμες εκθέσεις, café, καθώς και αίθουσες για εργαστήρια, εκπαιδευτικά προγράμματα και εκδηλώσεις.
Εμπνευσμένοι από την συγκλονιστική γεωλογική ιστορία, τα μνημεία των αρχαίων πολιτισμών και την πλούσια φύση με τα μαγκρόβια δάση και τις φυτείες αγαύης του Γιουκατάν, οι αρχιτέκτονες σχεδίασαν ένα κτίριο όπου οι χώροι ρέουν ο ένας μέσα στον άλλο. Το οικόπεδο, σε προνομιακό σημείο δίπλα στον ωκεανό, χωρίστηκε σε μια σειρά από τετράγωνα. Εκεί αναπτύχθηκαν δομές σε διαφορετικά ύψη, οι οποίες συνδέονται μεταξύ τους με μονοπάτια. Μια ακολουθία αλληλένδετων τετράγωνων όγκων, όπου οι γωνιώδεις καμάρες και το κλιμακωτό ύψος γνέφουν στην αρχιτεκτονική των Μάγια.
Σε αυτές τις δομές που θυμίζουν πλέγμα, ενσωματώθηκαν φεγγίτες, αίθρια, λίμνες και εσωτερικοί κήποι. «Ο σχεδιασμός των όγκων και η διάταξή τους στον δημόσιο χώρο δημιουργούν μονοπάτια που συνοδεύονται από φως, σκιά και βλάστηση. Δίνουν σε αυτό το σημείο της πόλης έναν νέο χαρακτήρα, πλούσιο σε εμπειρίες, ανακαλώντας ιδέες από την αρχιτεκτονική των Μάγια αλλά και την αποικιακή κληρονομιά του Μεξικού» δήλωσαν οι αρχιτέκτονες.
Οι επιφάνειες των τοίχων επενδύθηκαν με ένα φινίρισμα που χρονολογείται από τον αρχαίο πολιτισμό των Μάγια. Ονομάζεται chukum, και προέρχεται από τον φλοιό του ομώνυμου δέντρου. Οι αρχιτέκτονες το αποκαλούν «φυσικό φινίρισμα» και το επέλεξαν για την ανθεκτικότητά του και το χαμηλό κόστος συντήρησης. «Ταιριάζει με την αστική εικόνα της πόλης, καθώς και με τα χρώματα του τοπίου, και ο ελαφρύς τόνος του αντανακλά τις ακτίνες του ήλιου και βοηθά στον έλεγχο της ζέστης», εξηγούν.
Το κτίριο δεν είναι ψηλό, καθώς οι αρχιτέκτονες δεν ήθελαν να εμποδίζει τη θέα προς τη θάλασσα ή να κυριαρχεί στον αστικό ιστό. «Υπάρχουν πολλοί τυφώνες την καλοκαιρινή περίοδο και έτσι, αντί να φτιάξουμε ένα μεγάλο συμπαγές κτίριο που θα «πολεμούσε» τους δυνατούς ανέμους, φτιάξαμε πολλά μικρά και ανθεκτικά».
Τα ανοίγματα και οι τριγωνικές εγκοπές του κτιρίου αφήνουν τη θαλάσσια αύρα εισχωρήσει, ενώ οι καταπράσινοι κήποι που ενσωματώνουν το υδάτινο στοιχείο με τα ιθαγενή φυτά και οι πολυάριθμοι σκιεροί υπαίθριοι χώροι προσφέρουν ηρεμία και δροσιά. Eίναι φανερό ότι οι κάτοικοι του Progreso δεν κέρδισαν απλώς ένα μουσείο, αλλά μία όαση.
