Τα χερούλια των θυρών του είναι φτιαγμένα από αλάτι. Οι τοίχοι του είναι φτιαγμένοι από ηλίανθους. Τα έπιπλά του είναι κατασκευασμένα από ιαπωνικό χορτάρι. Και χρωματίστηκε με βαφές φτιαγμένες με φιλτραρισμένα ούρα. Μήπως αυτό το θαύμα της ανακύκλωσης στη νότια Γαλλία αποτελεί το μέλλον της αρχιτεκτονικής;

Σε ένα πρώην συνεργείο σιδηροδρόμων στην πόλη Arles, στη νότια Γαλλία, φιάλες από άγρια πράσινα φύκια αναβλύζουν σε ένα ράφι, σε ένα δωμάτιο που μοιάζει με διασταύρωση σύγχρονου εργαστηρίου και εργαστήρι παρασκευής φίλτρων μάγισσας. Σε κοντινή απόσταση, ένας τρισδιάστατος εκτυπωτής εκτοξεύει περίεργα αντικείμενα κατασκευασμένα από βιοπλαστικό με βάση τα φύκια, ενώ δείγματα υφασμάτων βαμμένα με φύκια κρέμονται σε ένα ράφι.

Μερικοί από τους τοίχους φαίνεται να είναι φτιαγμένοι από κέικ ρυζιού, άλλοι μοιάζουν με τα δημητριακά Weetabix, ενώ μερικοί είναι επενδυμένοι με ένα στρώμα από χυλό που αποτελείται από νερό και αλεύρι. Όλα είναι φυσικά υποπροϊόντα της τοπικής βιομηχανίας ηλίανθων, ενώ το πολτοποιημένο κουκούτσι και οι ίνες του χρησιμοποιούνται ως ακουστική μόνωση. Αλλού, υπάρχουν αντιβακτηριδιακά χερούλια πόρτας από αλάτι, που έχουν συλλεχθεί από τις αλυκές της περιοχής. Θερμομόνωση από δέματα τοπικού άχυρου ρυζιού και πλακάκια μπάνιου από απορρίμματα πηλού από κοντινό λατομείο.

 

Πρόκειται για μία αρχιτεκτονική λογική που εστιάζει στη χρήση υλικών από την τοπική παραγωγή της περιοχής, το πιο πρόσφατο όπλο χαμηλών εκπομπών άνθρακα στη μάχη ενάντια στην κλιματική κρίση.  «Το ονομάζουμε βιοπεριφερειακό σχέδιο», λέει ο Jan Boelen, καλλιτεχνικός διευθυντής του Atelier Luma. Δεδομένου ότι το δομημένο περιβάλλον αντιπροσωπεύει περίπου το 40% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνρθακα, υποστηρίζει ότι είναι καιρός να υιοθετήσουμε τοπικές, οργανικές μεθόδους κατασκευής.

«Πρέπει να περάσουμε από τις παγκοσμιοποιημένες, εξορυκτικές αλυσίδες εφοδιασμού προς τα περιφερειακά οικοσυστήματα υλικών που συμβάλλουν στην αναγέννηση του περιβάλλοντος. Όπου οι άλλοι μπορεί να δουν σπατάλη, εμείς βλέπουμε ευκαιρίες».

Το ατελιέ είναι η τελευταία προσθήκη στο Luma Arles, μια τεράστια πανεπιστημιούπολη σύγχρονης τέχνης που δημιουργήθηκε από την Ελβετή δισεκατομμυριούχο συλλέκτη και προστάτιδα Maja Hoffmann, κληρονόμο της φαρμακευτικής περιουσίας της Roche. Το ατελιέ αποτελεί ριζοσπαστικό παράδειγμα πώς μπορεί να μοιάζει ένα γενναίο νέο βιο-αρχιτεκτονικό μέλλον.

Η Hoffmann, μεγάλωσε στην Arles, όπου ο πατέρας της, Λουκ, ήταν ένας πρωτοπόρος φυσιοδίφης που αγωνίστηκε για τη διατήρηση των υγροτόπων Camargue της περιοχής και συνίδρυσε το Παγκόσμιο Ταμείο Άγριας Ζωής. Βλέπει το Atelier Luma ως μέσο για να συνεχίσει το έργο του, αλλά με παραγωγική κλίση.

Οικολογικό design από την αρχή ως το τέλος

Η διαδικασία ξεκίνησε με τη χαρτογράφηση των πόρων, των βιομηχανιών και των απορριμμάτων της περιοχής, εντοπίζοντας ροές τόσο υλικών όσο και τοπικής τεχνογνωσίας. Με μία ομάδα 30 ερευνητών –με υπόβαθρο στο σχεδιασμό προϊόντων, τη χημεία, την κοινωνιολογία, τη βιολογία, τα οικονομικά και τη μηχανική– διερευνούν τα πάντα, από βαφές φυκιών μέχρι δέρμα ηλίανθου. Μετά από εκτεταμένες δοκιμές και πιστοποίηση, πολλά από αυτά τα πειραματικά υλικά χρησιμοποιήθηκαν στο πραγματικό κτίριο.

Η μετατροπή της όμορφης πέτρινης βιομηχανικής αποθήκης στο σπίτι του ατελιέ, που βαφτίστηκε, είναι το κοινό έργο της συλλογικής Assemble με έδρα το Λονδίνο και της βελγικής εταιρείας BC Architects. Αρχικά προσεγγίστηκαν για να διαγωνιστούν για τη δουλειά, αλλά, ασυνήθιστα, αποφάσισαν ότι θα το έκαναν καλύτερα μαζί. Ήταν μια σοφή κίνηση.

Το καθένα έχει μακροχρόνιο ενδιαφέρον για την επαναχρησιμοποίηση των απορριμμάτων στις κατασκευές και μέσω της συνεργασίας, έχουν αναβαθμίσει ο ένας τις τεχνοτροπίες του άλλου, δημιουργώντας ένα μαγικό μέρος που ενισχύει την καινοτομία.

Σπασμένα κεραμίδια στέγης επαναχρησιμοποιήθηκαν στο πάτωμα, ενσωματωμένα σε μια λεία γυαλισμένη επιφάνεια για να σχηματίσουν ένα είδος ιστορίας του κτιρίου εγγεγραμμένο στο έδαφος. Οι εσωτερικοί τοίχοι είναι κατασκευασμένοι από συμπιεσμένες φυσικές ύλες χρησιμοποιώντας μια συνταγή που ενσωματώνει συντρίμμια κατεδάφισης και ασβεστολιθική σκόνη από τοπικά λατομεία, αναμεμειγμένα με λευκό πηλό για να δημιουργηθεί ένα φινίρισμα που μοιάζει με σκυρόδεμα – με όλη την αντοχή αυτού του υλικού, αλλά χωρίς την εκπομπή υψηλών επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα.

Μαζί με τα χερούλια των πορτών που καταπολεμούν τα μικρόβια, το αλάτι έχει μετατραπεί σε αμπαζούρ και επένδυση πάνελ βυθίζοντας συρμάτινα εξαρτήματα στα έλη για μερικές εβδομάδες κάθε φορά.
Μερικοί από τους 5.000 τόνους απορριμμάτων αργίλου που παράγει ένα λατομείο άμμου κάθε μήνα μετατρέπονται σε κεραμικά.

Εάν κλιμακωθούν, η σημασία για αυτές τις ροές υλικών είναι τεράστια: μόλις το 5% του συνόλου του άχυρου ρυζιού που παράγεται στη Γαλλία, λένε οι ερευνητές, θα ήταν αρκετό για να μονώσει κάθε κτίριο στη χώρα.