Στην καρδιά της Τασκένδης ξεκινά πλέον επίσημα η κατασκευή του νέου Εθνικού Μουσείου του Ουζμπεκιστάν, με σχέδιο του διεθνούς φήμης Ιάπωνα αρχιτέκτονα Tadao Ando σε συνεργασία με το γερμανικό γραφείο Atelier Brückner. Το εγχείρημα φιλοδοξεί να γίνει ένα πολιτιστικό, εκπαιδευτικό και αρχιτεκτονικό τοπόσημο, που θα συνδέει χιλιετίες ιστορίας με σύγχρονες μορφές και λειτουργίες.
Ο Tadao Ando αποκάλυψε τα σχέδια για το νέο Εθνικό Μουσείο, το όποιο και αποτελεί το πρώτο κτίριο του Ιάπωνα αρχιτέκτονα στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας. Το αρχιτεκτονικό αυτό εγχείρημα θα είναι ένα ορόσημο και έχει προγραμματιστεί να ανοίξει τον Μάρτιο του 2028. Το κτήριο θα αντανακλά τον μνημειώδη μινιμαλισμό του Ando, με βασική έμπνευση την κληρονομιά του Ουζμπεκιστάν.
Το εξωτερικό του μουσείου χαρακτηρίζεται από κυκλικές καμάρες που θα καλωσορίζουν τους επισκέπτες σε μια κεντρική αυλή που θα περιβάλλεται από γυάλινους διαδρόμους. Μαζί, κυκλικοί και ορθογώνιοι όγκοι θυμίζουν το καθιερωμένο αρχιτεκτονικό στυλ του Ando, με αποτέλεσμα μια δυναμική εικόνα και μία χωρική εμπειρία.
Σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ανάπτυξης Τέχνης και Πολιτισμού του Ουζμπεκιστάν (ACDF), το μουσείο σχεδιάζεται να αποτελέσει το κορυφαίο πολιτιστικό ίδρυμα της χώρας, προσφέροντας στους επισκέπτες μια εις βάθος εξερεύνηση της κληρονομιάς της χώρας. Η κατασκευή παρέχει έναν δημόσιο χώρο για διαλογισμό και έναν χώρο για δημόσιες συγκεντρώσεις. Η προσθήκη μιας δημόσιας βιβλιοθήκης και μιας αίθουσας διαλέξεων διευκολύνει την ευρύτερη χρήση του κτίσματος πέρα από τις εκθέσεις τέχνης και τα προγράμματα του μουσείου.
Το γερμανικό στούντιο Atelier Brückner θα συνεργαστεί με τον Ando για να οραματιστούν τον σχεδιασμό της έκθεσης και να δημιουργήσουν μια καθηλωτική εμπειρία για τον επισκέπτη. Μόνιμες και προσωρινές εκθέσεις, καλλιτεχνικές φιλοξενίες και εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες θα απευθύνονται όχι μόνο σε ξένους επισκέπτες αλλά και στο νεανικό κοινό της χώρας.
Η συνολική έκταση της κατασκευής φτάνει τα 40.000 τετραγωνικά μέτρα. Η κατασκευή περιλαμβάνει τρεις οικίσκους πάνω από το έδαφος, δύο υπόγεια επίπεδα, καθώς και βοηθητικά κτίρια. Επιπλέον, θα υπάρχουν συνεδριακοί χώροι, αίθουσες διαλέξεων, χώροι για παιδιά, εστιατόρια, βιβλιοθήκη, καφέ και ένα βιβλιοπωλείο.
Αρχιτεκτονική ιδέα
Ένα έργο μιας τέτοιας κλίμακας συνιστά ευκαιρία για τον Ando να επεκτείνει το γνωστό αρχιτεκτονικό του ύφος – γεωμετρικές καθαρές φόρμες, χρήση φυσικού φωτός, υλικά με αισθητική λιτότητα – προσαρμοσμένο αυτή τη φορά σε ένα νέο πολιτιστικό, ιστορικό και κλιματικό πλαίσιο.
Το μουσείο θα βασίζεται σε καθαρές γεωμετρικές μορφές: κύκλοι, τετράγωνα, και τρίγωνα είναι τα σχήματα, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους, ως σύμβολα της αρμονίας ανατολής και δύσης.
Ο φωτισμός – φυσικός και έμμεσος – θα παίξει καίριο ρόλο στα ανοίγματα, τις προεξοχές, τους εσωτερικούς χώρους που επιτρέπουν στο φως να διαχέεται με τρόπο που θα αναδεικνύει τον χώρο και τα εκθέματα. Αυτό είναι χαρακτηριστικό στοιχείο στο έργο του Ando και του συγκεκριμένου έργου.Η λιτότητα και η αίσθηση της ύλης είναι στοιχεία που ο Ando συχνά χρησιμοποιεί, με υλικά όπως σκυρόδεμα, γυαλί και στοιχεία που αναδεικνύουν την υφή, τη μάζα, και τη σχέση ανάμεσα στον όγκο και τον κενό χώρο. Στο νέο μουσείο, η τεχνολογική υποδομή θα συνοδεύει την αισθητική, επιτρέποντας σύγχρονες εκθέσεις, τη συντήρηση αλλά και τη διατήρηση κειμηλίων.
Η σχέση με το περιβάλλον
Ένα από τα στοιχεία που ξεχωρίζουν είναι η σύνδεση του μουσείου με τον γύρω αστικό ιστό και τη δημόσια ζωή. Το μουσείο θα ενταχθεί σε ένα ευρύτερο αρχιτεκτονικό σύνολο, που περιλαμβάνει την Madrasah Abulqasim, το Παλάτι της Φιλίας των Λαών και το Εθνικό Πάρκο. Θα προβλέπεται δημόσια πλατεία που θα συνδέει το μουσείο με αυτά τα ιστορικά και πολιτιστικά σημεία, καθιστώντας το συγκρότημα μία συνέχεια δημόσιου χώρου.
Τα υπόγεια επίπεδα βοηθούν στο να περιοριστεί το οπτικό βάρος της κατασκευής και να μην επιβαρύνει τον ορίζοντα της πόλης, ενώ παράλληλα επιτρέπουν την ανάπτυξη επιπλέον χρήσεων χωρίς να «καλύπτουν» το επίγειο τοπίο.
Πολιτιστικός και κοινωνικός αντίκτυπος
Το νέο εθνικό μουσείο δεν είναι απλώς ένας εκθεσιακός χώρος, αλλά φιλοδοξεί να αποτελέσει πυρήνα πολιτισμού και κοινωνικής ζωήςμε τη δυνατότητα έκθεσης μέχρι 10.000 αντικειμένων ταυτόχρονα. Θα διαθέτει ακόμα σημεία για εκπαιδευτικές δραστηριότητες, για επιστήμονες και συντηρητές, ώστε να διασφαλίζεται η φροντίδα και η μακροπρόθεσμη διατήρηση των συλλογών.
Οι χώροι αναψυχής και διάδρασης για το κοινό θα επιτρέπουν στους επισκέπτες να μπορούν να περνούν χρόνο στο καφέ, στο βιβλιοπωλείο, στην πλατεία και να μην είναι απλώς περαστικοί αλλά να νιώθουν μέρος της ζωής του μουσείου. Αυτό συνάδει με μια διεθνή τάση όπου τα μουσεία γίνονται πολυλειτουργικά πολιτιστικά κέντρα.
Η ταυτότητα και η πολιτιστική σημασία
Το μουσείο αυτό λειτουργεί ως σύμβολο ανεξαρτησίας, αναγέννησης της πολιτιστικής ταυτότητας και της θέλησης της χώρας να ενταχθεί ενεργά στο διεθνές πολιτιστικό τοπίο. Ο Πρόεδρος Mirziyoyev έχει δηλώσει πως το μουσείο «θα μεταδώσει την τρισχιλιετή πλούσια κληρονομιά μας» στις επόμενες γενιές και στην παγκόσμια κοινότητα. Η αρχιτεκτονική μορφή του – κύκλοι, τετράγωνα, τρίγωνα – δεν είναι απλώς αισθητική επιλογή, αλλά ένας συμβολισμός ενότητας Ανατολής-Δύσης, παράδοσης και μοντέρνων αξιών, σταθερότητας και προόδου.
Προκλήσεις και επιμέρους λεπτομέρειες
Σε ένα τέτοιο μεγάλο και συμβολικό έργο, υπάρχουν πολλαπλές προκλήσεις που θα καθορίσουν το τελικό αποτέλεσμα όπως: υλικά και κλίμα. Το κλίμα της περιοχής έχει έντονη ηλιοφάνεια, και οι επιπτώσεις της θερμότητας και των αλλαγών θερμοκρασίας, απαιτούν κατάλληλη χρήση σκιάς, θερμομόνωσης και επιλογής υλικών που αντέχουν χωρίς μεγάλη φθορά. Ο φωτισμός και ο έλεγχος του περιβάλλοντος είναι εξίσου σημαντικά καθώς τα εκθεσιακά αντικείμενα απαιτούν σταθερές συνθήκες υγρασίας, φωτισμού και θερμοκρασίας. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός θα πρέπει να συνδυάσει αισθητική με τεχνικές προδιαγραφές συντήρησης.
Η κίνησή των επισκεπτών από τον ένα χώρο στον άλλο, οι μεταβάσεις από τους υπόγειους χώρους στα υπέργεια σημεία, η πρόσβαση για άτομα με ειδικές ανάγκες, η συνύπαρξη του μουσείου με δημόσιους χώρους, πρέπει να είναι άρτια. Η έκθεση των συλλογών πρέπει να αντιστοιχεί στη νέα ταυτότητα που επιθυμούν να προβάλλουν: ιστορία, παράδοση, αλλά και τη σύγχρονη ταυτότητα της χώρας. Το Atelier Brückner που συνεργάζεται στον σχεδιασμό του narrative architecture (αρχιτεκτονική αφήγηση) αναμένεται να αποδώσει μια εμπειρία στον επισκέπτη που θα συνδυάζει αισθητική, εκπαιδευτική και συναισθηματική αξία.
Μια μινιμαλιστική κατασκευή με ταυτότητα
Το νέο Εθνικό Μουσείο του Ουζμπεκιστάν υπό τον Tadao Ando και τους συνεργάτες του είναι ένα έργο που συνδέει το χτες με το σήμερα, μια αρχιτεκτονική έκφραση που αποδεικνύει ότι η πολιτιστική ταυτότητα μπορεί να εξελιχθεί χωρίς να απαρνιέται τις ρίζες της. Με γεωμετρικές καθαρές φόρμες, λιτότητα υλικού, σεβασμό στο περιβάλλον και στο δημόσιο χώρο, λειτουργικές υποδομές υψηλού επιπέδου, το μουσείο έχει τη δυνατότητα να γίνει όχι μόνο σημείο αναφοράς στην Τασκένδη, αλλά παράδειγμα σύγχρονης πολιτιστικής αρχιτεκτονικής σε παγκόσμιο επίπεδο.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
