Ας φανταστούμε το εξής: Ξυπνάς το πρωί πάνω σε αφράτο διπλό κρεβάτι, κατεβαίνεις τις σκάλες και πας στην κουζίνα για να πάρεις το πρωινό σου. Έπειτα, μεταφέρεσαι στο ιδιωτικό σου γυμναστήριο για να αθληθείς στον διάδρομο, λίγο πριν φτάσεις στην εταιρεία που διοικείς -πάντα με τη συνοδεία του σοφέρ σου. Και αφού τα ευχάριστα meetings έχουν στεφθεί με απόλυτη επιτυχία, είσαι έτοιμος να πεταχτείς μέχρι τη γειτονική Ιταλία για ένα απογευματινό aperitivo και ένα κομμάτι πίτσα. Σαν όνειρο δεν μοιάζει αυτό το σενάριο; Πράγματι, όνειρο είναι. Ένα όνειρο που δεν έχει δημιουργήσει το ίδιο σου το μυαλό, αλλά ο αλγόριθμος του ChatGPT.
Δεν ξέρω αν το έχεις παρατηρήσει στα social media, αλλά αυτή η AI πλατφόρμα έχει ξεφύγει από τα όρια του συνειδητού και έχει αρχίσει να «βάζει χέρι» και στο υποσυνείδητό μας -με την άδειά μας, πάντα. Όπως αμέτρητοι άνθρωποι στο διαδίκτυο, έτσι και η Μίλερ, μια 38χρονη από την Πενσυλβάνια, ζήτησε από το chatbot τεχνητής νοημοσύνης να «ζωγραφίσει» μια εικόνα βγαλμένη από τη ζωή των ονείρων της, απαριθμώντας όλους αυτούς τους στόχους που ήθελε να πετύχει.
Συγκεκριμένα ανέφερε στο βίντεό της: «Φιλοδοξώ να είμαι υγιής, πλούσια και ευτυχισμένη, οπότε τα είπα όλα αυτά στο ChatGPT. Συγκινήθηκα μέχρι δακρύων από το πόσο ακριβώς αποτύπωσε το όραμά μου. Ως ενήλικες, συχνά ξεχνάμε ότι επιτρέπεται να έχουμε και να κυνηγάμε όνειρα. Αυτή η απάντηση με παρακίνησε να προσπαθήσω περισσότερο». Η Μίλερ δεν είναι η μόνη που απευθύνεται στην AI για την «υλοποίηση» κάποιου πολυπόθητου ονείρου, ειδικά σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, που κάθε είδηση που παίζει στην τηλεόραση είναι μια καλή αφορμή για κλειστείς οικοθελώς σε ψυχιατρείο.
Επομένως, το γεγονός ότι το hashtag #ChatGPTDreamLife έχει πάνω από 9 εκατομμύρια σχετικές αναρτήσεις στο TikTok μοιάζει απολύτως αναμενόμενο. Ένας συνεχώς αυξανόμενος αριθμός ατόμων ζητά τη δημιουργία εικόνων που ανταποκρίνονται σε όλα αυτά τα ειδυλλιακά σενάρια που έχουν στο μυαλό τους, όπως να θεραπεύονται από όλα τα ιατρικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν, να εργάζονται σε κάποιο μέρος με θέα τη θάλασσα ή να ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο. Όνειρα που θα μπορούσαν να είναι ευκόλως επιτεύξιμα, αν δεν ζούσαμε σε συνθήκες ψυχικής και σωματικής εξαθλίωσης.
Άλλοι, αντί για εικόνες, ζητούν καθημερινές λίστες εργασιών, στόχους προπόνησης και τρόπους «εξέλιξης» της καριέρας τους. Είτε πρόκειται για επιχειρηματίες και διαδικτυακούς δημιουργούς είτε για ανθρώπους που παλεύουν με χρέη, αρρώστιες ή διαλυμένες σχέσεις, αυτή η τάση πλασάρεται ως το καθολικό φάρμακο. Εξάλλου, ποιος δεν θα ήθελε να ξεφύγει από μια πραγματικότητα που τον συνθλίβει και να ονειρευτεί πως ζει μια ζωή βγαλμένη από διαφήμιση;
Κι όμως, το timing κάθε άλλο παρά άσχετο είναι με αυτή την τάση. Ζούμε σε έναν κόσμο που, από στιγμή σε στιγμή, απειλείται με έναν επερχόμενο παγκόσμιο πυρηνικό πόλεμο, η οικονομία φλερτάρει με την αυτοκτονία και, κάπου εκεί στην Παλαιστίνη, οι πολίτες γίνονται μάρτυρες μιας νοσηρής φρίκης -πρωτοφανούς στην ιστορία. Έτσι, λοιπόν, οι άνθρωποι, μ’ αυτόν τον τρόπο, βρίσκουν έστω μια χαραμάδα ελπίδας, αρκετή για να τους κάνει να συνεχίζουν να ονειρεύονται.
Η ύπαρξη ενός ασφαλούς χώρου -ακόμη κι αν είναι με ένα chatbot- είναι ιδιαίτερα κρίσιμη σε μια εποχή όπου επιμένουμε να προβάλλουμε μόνο τις πιο λαμπερές εκδοχές του εαυτού μας στο διαδίκτυο. Η Dr. Alexandra Diening, εκτελεστική πρόεδρος της Human-AI Symbiosis Alliance, το καταδεικνύει με μια αποκαλυπτική μελέτη περίπτωσης: «Ένας συμμετέχων με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας ανέφερε ότι ήταν σταθερά ανέντιμος με τον ανθρώπινο θεραπευτή του, προσπαθώντας να διαφυλάξει την εικόνα του. Ωστόσο, στις συνομιλίες με τον Claude (μια τεχνητή νοημοσύνη), αποκάλυψε για πρώτη φορά τους πραγματικούς του δαίμονες», εξηγεί. «Αυτό υποδηλώνει ότι η απουσία αντιληπτής κριτικής στις αλληλεπιδράσεις με την τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να διευκολύνει περισσότερο την ειλικρίνεια και την ενδοσκόπηση, ακόμη και σε άτομα που ανθίστανται στις παραδοσιακές θεραπευτικές μεθόδους».
Όμως, κάθε τι λαμπερό έχει τη σκοτεινή του πλευρά. «Όσο περισσότερο στρεφόμαστε στην τεχνητή νοημοσύνη για συναισθηματική στήριξη, τόσο πιο πολύ οι ανθρώπινες σχέσεις αρχίζουν να φαντάζουν περίπλοκες, απρόβλεπτες και λιγότερο υποφερτές», προειδοποιεί η Diening.
Όσο πιο βαθιά βυθιζόμαστε στους «παντογνώστες» chatbots για να μας λύνουν από τα ψυχολογικά μας μέχρι το τι να φάμε για βραδινό, τόσο πιο πρόθυμα ξεγράφουμε την ικανότητά μας να σκεφτόμαστε μόνοι μας. Η αυτοματοποίηση, λένε, είναι το μέλλον -κι εμείς την προσκυνάμε με χαρά, αρκεί να μη χρειάζεται να πάρουμε την ευθύνη μιας απόφασης. Στο μεταξύ, τα ρομαντικά λόγια του ChatGPT μάς χαρίζουν μια καθαρογραμμένη, εξιδανικευμένη εκδοχή του ποιοι θα θέλαμε να είμαστε. Και κάπως έτσι, η τελειότητα που μας τάιζε το chatbot μένει για πάντα στην οθόνη, κι εμείς στην πραγματικότητα μένουμε με τα likes, τα κενά motivational quotes και την ψευδαίσθηση ότι κάποιος εκεί έξω μας καταλαβαίνει στ’ αλήθεια.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Ας φανταστούμε το εξής: Ξυπνάς το πρωί πάνω σε αφράτο διπλό κρεβάτι, κατεβαίνεις τις σκάλες και πας στην κουζίνα για να πάρεις το πρωινό σου. Έπειτα, μεταφέρεσαι στο ιδιωτικό σου γυμναστήριο για να αθληθείς στον διάδρομο, λίγο πριν φτάσεις στην εταιρεία που διοικείς -πάντα με τη συνοδεία του σοφέρ σου. Και αφού τα ευχάριστα meetings έχουν στεφθεί με απόλυτη επιτυχία, είσαι έτοιμος να πεταχτείς μέχρι τη γειτονική Ιταλία για ένα απογευματινό aperitivo και ένα κομμάτι πίτσα. Σαν όνειρο δεν μοιάζει αυτό το σενάριο; Πράγματι, όνειρο είναι. Ένα όνειρο που δεν έχει δημιουργήσει το ίδιο σου το μυαλό, αλλά ο αλγόριθμος του ChatGPT.
Δεν ξέρω αν το έχεις παρατηρήσει στα social media, αλλά αυτή η AI πλατφόρμα έχει ξεφύγει από τα όρια του συνειδητού και έχει αρχίσει να «βάζει χέρι» και στο υποσυνείδητό μας -με την άδειά μας, πάντα. Όπως αμέτρητοι άνθρωποι στο διαδίκτυο, έτσι και η Μίλερ, μια 38χρονη από την Πενσυλβάνια, ζήτησε από το chatbot τεχνητής νοημοσύνης να «ζωγραφίσει» μια εικόνα βγαλμένη από τη ζωή των ονείρων της, απαριθμώντας όλους αυτούς τους στόχους που ήθελε να πετύχει.
Συγκεκριμένα ανέφερε στο βίντεό της: «Φιλοδοξώ να είμαι υγιής, πλούσια και ευτυχισμένη, οπότε τα είπα όλα αυτά στο ChatGPT. Συγκινήθηκα μέχρι δακρύων από το πόσο ακριβώς αποτύπωσε το όραμά μου. Ως ενήλικες, συχνά ξεχνάμε ότι επιτρέπεται να έχουμε και να κυνηγάμε όνειρα. Αυτή η απάντηση με παρακίνησε να προσπαθήσω περισσότερο». Η Μίλερ δεν είναι η μόνη που απευθύνεται στην AI για την «υλοποίηση» κάποιου πολυπόθητου ονείρου, ειδικά σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, που κάθε είδηση που παίζει στην τηλεόραση είναι μια καλή αφορμή για κλειστείς οικοθελώς σε ψυχιατρείο.
Επομένως, το γεγονός ότι το hashtag #ChatGPTDreamLife έχει πάνω από 9 εκατομμύρια σχετικές αναρτήσεις στο TikTok μοιάζει απολύτως αναμενόμενο. Ένας συνεχώς αυξανόμενος αριθμός ατόμων ζητά τη δημιουργία εικόνων που ανταποκρίνονται σε όλα αυτά τα ειδυλλιακά σενάρια που έχουν στο μυαλό τους, όπως να θεραπεύονται από όλα τα ιατρικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν, να εργάζονται σε κάποιο μέρος με θέα τη θάλασσα ή να ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο. Όνειρα που θα μπορούσαν να είναι ευκόλως επιτεύξιμα, αν δεν ζούσαμε σε συνθήκες ψυχικής και σωματικής εξαθλίωσης.
Άλλοι, αντί για εικόνες, ζητούν καθημερινές λίστες εργασιών, στόχους προπόνησης και τρόπους «εξέλιξης» της καριέρας τους. Είτε πρόκειται για επιχειρηματίες και διαδικτυακούς δημιουργούς είτε για ανθρώπους που παλεύουν με χρέη, αρρώστιες ή διαλυμένες σχέσεις, αυτή η τάση πλασάρεται ως το καθολικό φάρμακο. Εξάλλου, ποιος δεν θα ήθελε να ξεφύγει από μια πραγματικότητα που τον συνθλίβει και να ονειρευτεί πως ζει μια ζωή βγαλμένη από διαφήμιση;
Κι όμως, το timing κάθε άλλο παρά άσχετο είναι με αυτή την τάση. Ζούμε σε έναν κόσμο που, από στιγμή σε στιγμή, απειλείται με έναν επερχόμενο παγκόσμιο πυρηνικό πόλεμο, η οικονομία φλερτάρει με την αυτοκτονία και, κάπου εκεί στην Παλαιστίνη, οι πολίτες γίνονται μάρτυρες μιας νοσηρής φρίκης -πρωτοφανούς στην ιστορία. Έτσι, λοιπόν, οι άνθρωποι, μ’ αυτόν τον τρόπο, βρίσκουν έστω μια χαραμάδα ελπίδας, αρκετή για να τους κάνει να συνεχίζουν να ονειρεύονται.
Η ύπαρξη ενός ασφαλούς χώρου -ακόμη κι αν είναι με ένα chatbot- είναι ιδιαίτερα κρίσιμη σε μια εποχή όπου επιμένουμε να προβάλλουμε μόνο τις πιο λαμπερές εκδοχές του εαυτού μας στο διαδίκτυο. Η Dr. Alexandra Diening, εκτελεστική πρόεδρος της Human-AI Symbiosis Alliance, το καταδεικνύει με μια αποκαλυπτική μελέτη περίπτωσης: «Ένας συμμετέχων με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας ανέφερε ότι ήταν σταθερά ανέντιμος με τον ανθρώπινο θεραπευτή του, προσπαθώντας να διαφυλάξει την εικόνα του. Ωστόσο, στις συνομιλίες με τον Claude (μια τεχνητή νοημοσύνη), αποκάλυψε για πρώτη φορά τους πραγματικούς του δαίμονες», εξηγεί. «Αυτό υποδηλώνει ότι η απουσία αντιληπτής κριτικής στις αλληλεπιδράσεις με την τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να διευκολύνει περισσότερο την ειλικρίνεια και την ενδοσκόπηση, ακόμη και σε άτομα που ανθίστανται στις παραδοσιακές θεραπευτικές μεθόδους».
Όμως, κάθε τι λαμπερό έχει τη σκοτεινή του πλευρά. «Όσο περισσότερο στρεφόμαστε στην τεχνητή νοημοσύνη για συναισθηματική στήριξη, τόσο πιο πολύ οι ανθρώπινες σχέσεις αρχίζουν να φαντάζουν περίπλοκες, απρόβλεπτες και λιγότερο υποφερτές», προειδοποιεί η Diening.
Όσο πιο βαθιά βυθιζόμαστε στους «παντογνώστες» chatbots για να μας λύνουν από τα ψυχολογικά μας μέχρι το τι να φάμε για βραδινό, τόσο πιο πρόθυμα ξεγράφουμε την ικανότητά μας να σκεφτόμαστε μόνοι μας. Η αυτοματοποίηση, λένε, είναι το μέλλον -κι εμείς την προσκυνάμε με χαρά, αρκεί να μη χρειάζεται να πάρουμε την ευθύνη μιας απόφασης. Στο μεταξύ, τα ρομαντικά λόγια του ChatGPT μάς χαρίζουν μια καθαρογραμμένη, εξιδανικευμένη εκδοχή του ποιοι θα θέλαμε να είμαστε. Και κάπως έτσι, η τελειότητα που μας τάιζε το chatbot μένει για πάντα στην οθόνη, κι εμείς στην πραγματικότητα μένουμε με τα likes, τα κενά motivational quotes και την ψευδαίσθηση ότι κάποιος εκεί έξω μας καταλαβαίνει στ’ αλήθεια.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
