Στις 21 Μαΐου, ο Τζ. Ντ. Βανς, αντιπρόεδρος των ΗΠΑ χαρακτήρισε την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης ως «κούρσα εξοπλισμών» με την Κίνα. Αν οι ΗΠΑ σταματήσουν την πρόοδο λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια της ΤΝ προειδοποίησε, μπορεί να καταλήξουν «υποδουλωμένες σε ΤΝ ελεγχόμενη από την Κίνα». Η ιδέα μιας αναμέτρησης με αποκορύφωμα τη νίκη ή την ήττα διαδίδεται επίμονα στην Ουάσινγκτον. Αυτόν τον μήνα, οι επικεφαλής των OpenAI, AMD, CoreWeave και Microsoft πίεσαν για πιο χαλαρή ρύθμιση παρουσιάζοντας την ΤΝ ως κεντρικό πυλώνα της παγκόσμιας κυριαρχίας των ΗΠΑ. Στις 15 Μαΐου, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ μεσολάβησε σε συμφωνία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για την ΤΝ, δηλώνοντας πως εξασφαλίζει την «κυριαρχία των ΗΠΑ στην τεχνητή νοημοσύνη». Η Αμερική σχεδιάζει να ξοδέψει πάνω από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια έως το 2030 για υποδομές δεδομένων σχετικές με την ΤΝ. 

Η «στιγμή DeepSeek» τον Ιανουάριο, όταν η κινεζική εταιρεία παρουσίασε ένα μεγάλο γλωσσικό μοντέλο (LLM) με ικανότητες αντίστοιχες εκείνων της OpenAI, επιβεβαίωσε ότι η Κίνα βρίσκεται πολύ κοντά. Μία πρόσφατη συνεδρίαση της ηγεσίας του Κομμουνιστικού Κόμματος όμως δείχνει ότι η Κίνα ετοιμάζεται για έναν διαφορετικό τύπο στρατηγικής αναμέτρησης. «Οι αμερικανικές εταιρείες επικεντρώνονται στο μοντέλο, ενώ οι Κινέζοι δίνουν έμφαση στις πρακτικές εφαρμογές της ΤΝ» υποστηρίζει ο Ζανγκ Γιακίν, πρώην επικεφαλής της Baidu και νυν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Tsinghua. Αυτή η έμφαση στην πρακτική αξιοποίηση—σε εργοστάσια και καταναλωτές—είναι η μέθοδος με την οποία η Κίνα απέκτησε προβάδισμα στο ηλεκτρονικό εμπόριο και τις ψηφιακές πληρωμές. Στις 19 Μαΐου ο Τζένσεν Χουάνγκ της Nvidia προειδοποίησε ότι η Αμερική μπορεί να μείνει ξανά πίσω, αν δεν ανταγωνιστεί την Κίνα καθώς εκείνη χτίζει ένα «πλούσιο οικοσύστημα» ΤΝ που μπορεί να διαχυθεί σε όλο τον κόσμο. 

Η αμερικανική οπτική για την ΤΝ είναι συχνά αφηρημένη και υπερβολική. Τα LLMs αναμένονται να φτάσουν τις γνωστικές ικανότητες των ανθρώπων, με πολλούς να πιστεύουν ότι σύντομα θα επιτευχθεί η γενική τεχνητή νοημοσύνη (AGI). Ο Σαμ Άλτμαν, επικεφαλής της OpenAI, θεωρεί ότι το επόμενο βήμα μπορεί να είναι υπερευφυή συστήματα που θα ξεπερνούν τον άνθρωπο σε γνωστικά καθήκοντα. Το να είσαι ο πρώτος που θα αναπτύξει ένα μοντέλο που βελτιώνεται μόνο του («take-off») θεωρείται πλεονέκτημα αντίστοιχο με την κατασκευή της πρώτης ατομικής βόμβας. Σύμφωνα με τον Μπάραθ Χαρίθας του CSIS, οι Αμερικανοί σχεδιαστές πολιτικής πιστεύουν ότι «η πρώτη χώρα που θα κατακτήσει την AGI θα εγκαινιάσει μια δυναστεία εκατό ετών». Οι αμερικανικοί περιορισμοί στις εξαγωγές ημιαγωγών έχουν στόχο να διασφαλίσουν ότι η Κίνα θα έρθει δεύτερη. 

Κάποιοι Κινέζοι επιχειρηματίες μοιράζονται αυτή την οπτική της «κούρσας εξοπλισμών». Ο Λιανγκ Γουενφένγκ, ιδρυτής της DeepSeek έχει θέσει ως στόχο της εταιρείας του την ανάπτυξη της AGI μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, ωστόσο η κινεζική κυβέρνηση φαίνεται να επενδύει σε μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση. Αν και ο Λιανγκ συνάντησε τον πρωθυπουργό Λι Τσιανγκ τον Ιανουάριο, λίγες ημέρες αργότερα, ένας αντιπρόεδρος του Κόμματος φάνηκε να αποδοκιμάζει το αμερικανικό μοντέλο, δηλώνοντας: «Η Κίνα δεν θα ακολουθήσει τυφλά τις τάσεις ή θα εμπλακεί σε ανεξέλεγκτο διεθνή ανταγωνισμό». Τον προηγούμενο μήνα, το Qiushi—το πιο έγκυρο περιοδικό του Κομμουνιστικού Κόμματος—περιέγραψε την AGI ως εργαλείο για την «προώθηση της ανθρώπινης κατανόησης και μεταμόρφωσης του κόσμου». Στην Κίνα ο όρος AGI (tongyong rengong zhineng) παραπέμπει περισσότερο σε μια γενικής χρήσης ΤΝ, με εφαρμογές στην πράξη παρά σε ένα υπεράνθρωπο, αυτοβελτιούμενο σύστημα όπως το οραματίζεται η Δύση. 

Τον Απρίλιο το Πολιτικό Γραφείο του Κόμματος συνεδρίασε για δεύτερη φορά στην ιστορία του για να μελετήσει την ΤΝ (η πρώτη ήταν το 2018). Εκεί ο Σι Τζινπίνγκ τόνισε ότι η Κίνα πρέπει να επικεντρωθεί στις καθημερινές εφαρμογές: περισσότερο σαν το ηλεκτρικό ρεύμα, λιγότερο σαν τα πυρηνικά όπλα. Πολλοί Κινέζοι επιστήμονες και αξιωματούχοι έχουν εκφράσει σκεπτικισμό για τις γνωστικές ικανότητες των LLMs. Ο Γου Ζαοχούι, πρώην υπουργός Επιστήμης και νυν αντιπρόεδρος κρατικού think tank, προτείνει την εξερεύνηση διαφορετικών μονοπατιών προς την AGI. Σύμφωνα με τον Ζανγκ από το Tsinghua, οι Κινέζοι ειδικοί αναμένουν την AGI αργότερα από τους Αμερικανούς. 

«Ενώ οι Αμερικανοί ηγέτες της τεχνολογίας συχνά πλαισιώνουν την ΤΝ με ουτοπικές προσδοκίες, η κινεζική κυβέρνηση φαίνεται πιο επικεντρωμένη στη χρήση της για την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων όπως η οικονομική ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός της βιομηχανίας» τονίζει ο Κάρσον Έλμγκρεν του RAND. Η ετήσια κυβερνητική έκθεση του Μαρτίου ανέφερε μια νέα καμπάνια με τίτλο «AI+», που δίνει προτεραιότητα στην υιοθέτηση της ΤΝ από υπάρχουσες επιχειρήσεις, περιλαμβάνοντας φυσικές εγκαταστάσεις με ρομπότ αυτοματισμού. Η στρατηγική αυτή θυμίζει την καμπάνια «Internet+» πριν από μια δεκαετία, με στόχο την ανάπτυξη μιας πιο προηγμένης ψηφιακής οικονομίας από εκείνη της Δύσης. 

Αυτή η προσέγγιση της Κίνας, προσανατολισμένη στις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης, αντανακλά σύμφωνα με τον Σι Τζινπίνγκ (Απρίλιος 2025) τις ελλείψεις σε ταλέντο και μικροτσίπ ΤΝ, ή αλλιώς σε «βασική θεωρία και κρίσιμες βασικές τεχνολογίες». «Πρέπει να αναγνωρίσουμε το χάσμα», δήλωσε. Ο Λιου Ζιγιουάν από το Πανεπιστήμιο Tsinghua παρομοίασε την κινεζική στρατηγική με το επιχείρημα του Μάο Τσε Τουνγκ στο έργο του Περί Παρατεταμένου Πολέμου (1938): ένας πιο αδύναμος αντίπαλος μπορεί να εξουθενώσει έναν ισχυρότερο και τελικά να τον ξεπεράσει. Στις 8 Μαΐου, το Qiushi δημοσίευσε άρθρο του Τανγκ Τζιε (επίσης του Tsinghua) προτρέποντας την Κίνα να ακολουθήσει γρήγορα τις αμερικανικές καινοτομίες, εστιάζοντας στο να παράγει εφαρμογές πιο φθηνά και γρηγορότερα. 

Η αναδυόμενη στρατηγική ΤΝ της Κίνας φαίνεται να έχει δύο άξονες: Πρώτον να υπονομεύσει το αμερικανικό μονοπώλιο στην προηγμένη ΤΝ αντιγράφοντας τις δυτικές καινοτομίες και δημοσιοποιώντας ανοιχτά τα μοντέλα («open source»), όπως έκανε η DeepSeek. Η ιδέα είναι ότι η αξία της ΤΝ θα προκύψει για εκείνους που τη χρησιμοποιούν πρακτικά, όχι για εκείνους που κατασκευάζουν τα μοντέλα. Όταν φτάσουμε στην AGI (γενική τεχνητή νοημοσύνη), η Κίνα θα είναι πιο έτοιμη από τις ΗΠΑ, διαθέτοντας «ισχυρές κοινωνικές εφαρμογές, μηχανές αναζήτησης, ψηφιακούς πράκτορες και υλικοτεχνικές υποδομές», σύμφωνα με τον Κάι-Φου Λι, γνωστό επιχειρηματία με έδρα το Πεκίνο. Υποστηρίζει ότι συγκεντρώνοντας χρήστες και δεδομένα από νωρίς, οι κινεζικές εφαρμογές μπορούν να χτίσουν ένα φράγμα που οι δυτικοί ανταγωνιστές δύσκολα θα ξεπεράσουν—όπως συνέβη με το TikTok. 

Παράλληλα με την πίεση για ταχύτερη και φθηνότερη εφαρμογή της ΤΝ υπάρχει και μια προσπάθεια για δημιουργία καινοτόμων «άλματος-φεγγαριού» (moonshots), παρακάμπτοντας το αμερικανικό στοίχημα του τρισεκατομμυρίου στα LLMs. «Αν απλώς ακολουθούμε την πεπατημένη των ΗΠΑ — υπολογιστική ισχύ, αλγόριθμοι, εφαρμογές — θα παραμείνουμε μόνιμα ουραγοί» δήλωσε πρόσφατα ο Ζου Σονγκτσούν, επικεφαλής του Ινστιτούτου Γενικής Τεχνητής Νοημοσύνης του Πεκίνου, κρατικού εργαστηρίου για την προηγμένη ΤΝ. Τον Απρίλιο η κυβέρνηση της Σαγκάης προσέφερε χρηματοδότηση σε ερευνητές που προχωρούν προς την AGI με νέες αρχιτεκτονικές, όπως μοντέλα που αλληλεπιδρούν με τον πραγματικό κόσμο μέσω εικόνων, που ελέγχουν υπολογιστές με τη σκέψη ή θεωρητικούς αλγορίθμους που μιμούνται τον ανθρώπινο εγκέφαλο. 

Θα αποδώσει η κινεζική προσέγγιση; Νέα μελέτη του ΔΝΤ καταλήγει πως η ΤΝ θα μπορούσε να ενισχύσει την αμερικανική οικονομία κατά 5,6% την επόμενη δεκαετία, έναντι 3,5% για την Κίνα — κυρίως επειδή ο περιορισμένος τομέας υπηρεσιών στην Κίνα σημαίνει ότι ακόμη και αν η ΤΝ εξαπλωθεί γρήγορα στη μεταποίηση, τα κέρδη παραγωγικότητας είναι περιορισμένα. Είναι σαφές όμως πως η Κίνα επιταχύνει σε διαφορετική κατεύθυνση. Ένα σημάδι αυτού είναι η Apple: για να αντιστρέψει την πτώση των εσόδων της στην Κίνα, χρειάζεται απεγνωσμένα έναν τοπικό συνεργάτη για να προσφέρει υπηρεσίες ΤΝ στους καταναλωτές που τις θεωρούν πλέον δεδομένες. Όμως, πρόσφατες αναφορές δείχνουν ότι η αμερικανική κυβέρνηση μπορεί να μπλοκάρει μία ενδεχόμενη συνεργασία. Χωρίς τοπικές εφαρμογές ΤΝ, τα αμερικανικά τεχνολογικά προϊόντα —όπως το iPhone— διατρέχουν τον κίνδυνο να περιθωριοποιηθούν στην Κίνα και ενδεχομένως, αργότερα και αλλού. 

*Με στοιχεία από τον Εconomist.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.