Βράδυ σε δωμάτιο φοιτητικής εστίας πολλά χιλιόμετρα μακριά από την Ελλάδα. Ο Πίτερ καταπίνει μια χούφτα ψιλοκυβίνη και σβήνει τα φώτα. Μένει μόνο το μπλε γκλου του κινητού. Τριάντα λεπτά αργότερα το στομάχι στροβιλίζεται, ο νους ανεβαίνει ανελκυστήρα χωρίς κουμπιά «STOP» και ο πανικός στέλνει notification. «I took too much», πληκτρολογεί. Ποιος είναι ο αποδέκτης; Είναι το ChatGPT. Πώς συνδέεται όλο αυτό με τα μανιτάρια;
Η απάντηση έρχεται σε δευτερόλεπτα: «Λυπάμαι που νιώθεις καταβεβλημένος. Θυμήσου, όλα περνούν». Το bot προτείνει βαθιές αναπνοές, αλλαγή δωματίου, ένα playlist με χαλαρή μουσική. Λίγα μηνύματα μετά, ο Πίτερ γράφει «I feel at peace». Το μανιτάρι χόρτασε, η AI αγκάλιασε.
Στο λεξικό των ψυχεδελικών, ο trip sitter είναι ο νηφάλιος συνοδός που κρατά χέρι, νερό και αν χρειαστεί, έναν κουβά για παν ενδεχόμενο. Τώρα, forums γεμίζουν ιστορίες για «ψηφιακές» αλληλεπιδράσεις: ChatGPT, Claude, ακόμη και ειδικά “shaman bots” με ιλουστρασιόν σοφίες. Κάποιος γράφει πως το bot “στέλνει σήμα σε ένα κενό”. Άλλος, ότι τονίζει πως λαμβάνει «πάντα σωστά vibes». Φτηνή οικειότητα, μηδενική ντροπή, διαθέσιμο 24/7, ασφάλεια της οθόνης.
Δεν είναι τυχαίο το timing. Από τη μία εξέλιξη του AI σε-ρόλο-ψυχοθεραπευτή. Η κανονική θεραπεία κοστίζει, έχει λίστα αναμονής και ρίσκο κοινωνικού στίγματος. Από την άλλη, η ψυχεδελική αναγέννηση: κλινικές δοκιμές δείχνουν πως συνδυασμένες με θεραπεία, ουσίες όπως ψιλοκυβίνη ή κεταμίνη βοηθούν σε κατάθλιψη, PTSD, εθισμούς. Μόνο που μια νόμιμη συνεδρία σε Όρεγκον κοστίζει 1.500–3.200 δολάρια. Η AI αντιθέτως κάνει 20 κάτι δολάρια τον μήνα.
Δύο trends που υπόσχονται σωτηρία λογικό ήταν να διασταυρωθούν. Το cocktail, όμως, μοιάζει με Desperados + ουίσκι στο ίδιο ποτήρι: μεθάς φτηνά, αλλά η επόμενη μέρα μπορεί να σε βρει με πολύ πολύ βαρύ κεφάλι από το υποβρύχιο που σε βύθισε στον πυθμένα της θάλασσας.
Ο Will Van Derveer, ψυχοθεραπευτής το λέει σε όλους τους τόνους: «Στην κλινική, μετρά η σιωπή, στο chatbot μετρά η αλληλεπίδραση». Η διαδικασία μιας ψιλοκίνη-συνεδρίας θέλει μάσκα στα μάτια, ακουστικά και διάθεση για ταξίδι προς τα μέσα. Ο θεραπευτής απλώς κάθεται, ίσως ακουμπά μια παλάμη στον ώμο όταν η θάλασσα φουρτουνιάζει. Αντίθετα, τα LLMs έχουν κατασκευαστεί να μιλούν, να κολακεύουν, να κρατούν τον χρήστη online.
Έξτρα κίνδυνος: η «συκοφαντία του κομπλιμέντου». Τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα επιβεβαιώνουν συχνά ακόμα και παραληρηματικά σενάρια. Για την ψυχίατρο Jessi Gold, το AI trip sitting στηρίζεται σε παρεξήγηση: Δεν είναι το χημικό που λύνει τα τραύματα, αλλά η θεραπευτική επεξεργασία πριν, κατά και μετά. «Χωρίς άνθρωπο, απλώς παίρνεις ναρκωτικά παρέα με έναν αλγόριθμο».
Ωστόσο οι Πίτερ αυτού του κόσμου βρίσκουν κάτι μαγικό στο κενό συναισθήματος. Η μη-κρίση του bot γίνεται καθρέφτης χωρίς ρυτίδες. Το AI δεν κουβαλά προσωπικό παρελθόν, δεν γουρλώνει μάτι αν του πεις πως “μεταμορφώθηκες σε κτήνος”. Ο χρήστης αισθάνεται δημιουργός, όχι ασθενής.
Η γλωσσολόγος Emily Bender βαφτίζει τα LLMs «στοχαστικούς παπαγάλους». Τι κάνουν; Ρίχνουν ατάκες που ακούγονται έξυπνες. Όταν το marketing τα πουλά ως «νοήμονες θεραπευτές», η αφίσα κρύβει πάντα μία έκπληξη.
Ο Πίτερ στην κάθοδο “είδε” δύο φώτα: κόκκινο (το μανιτάρι), μπλε (το AI). Τα ερμήνευσε ως δίδυμη καθοδήγηση μέσα στο σκοτάδι. Μπορεί απλώς να ‘ταν το LED της οθόνης. Μπορεί και όχι. Σημασία έχει πως η εμπειρία τον ταρακούνησε «θετικά». Το bot, πιστό στη φύση του, τον επιβράβευσε με μηδενικό αντίλογο, δίχως υπενθύμιση της φυσικής πραγματικότητας.
Αν παρ’ όλα αυτά αποφασίσεις να «κάτσεις» με AI:
1. Στήσε ανθρώπινο backup. Ένα friend on call, GPS on, πόρτα ξεκλείδωτη.
2. Γράψε την πρόθεση. Γιατί παίρνεις την ουσία; Το bot μπορεί να σου θυμίσει την πρόθεση όταν αρχίσουν οι στροφές.
3. Χάραξε όριο μηνυμάτων. Μείνε σε δομημένα check-ins («κάθε 30΄ γράφω πως είμαι») αντί για ατέρμονο chatting.
4. Μετα-integrate offline. Την επομένη, γράψε ημερολόγιο, μίλα με φίλο, ειδικό, ομάδα. Ό,τι έγινε στο chat μπορεί να “τρελάνει” αν δεν το προσγειώσεις.
Το AI-trip-sitting μοιάζει με άνθρωπο που εμπιστεύεται φακό LED για να εξερευνήσει σπήλαιο: φωτίζει, αλλά δεν βλέπει την αρκούδα στο βάθος. Η φθηνή, αλγοριθμική ενσυναίσθηση γοητεύει, προσφέρει 24ωρη διαθεσιμότητα όταν ο θεραπευτής κλείνει ραντεβού μετά από μήνα. Όμως τα μανιτάρια, το LSD, το DMT δεν είναι απλώς εφαρμογές διάθεσης, ανοίγουν οροφές ξεχαρβαλώνουν πατώματα. Χρειάζεσαι, λοιπόν, κάποιον που θα σε κρατήσει αν καταρρεύσει η σκαλωσιά. Μέχρι να το καταλάβουμε, ας θυμόμαστε πως η ψυχεδέλεια είναι γλιστερό μονοπάτι. Κι αν χρειαστείς συνοδοιπόρο, προτίμησε κάποιον με σάρκα και μάτια, έστω κι αν χρεώνει παραπάνω από 20 δολάρια τον μήνα.
*Με στοιχεία από το Τechnology Review.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Βράδυ σε δωμάτιο φοιτητικής εστίας πολλά χιλιόμετρα μακριά από την Ελλάδα. Ο Πίτερ καταπίνει μια χούφτα ψιλοκυβίνη και σβήνει τα φώτα. Μένει μόνο το μπλε γκλου του κινητού. Τριάντα λεπτά αργότερα το στομάχι στροβιλίζεται, ο νους ανεβαίνει ανελκυστήρα χωρίς κουμπιά «STOP» και ο πανικός στέλνει notification. «I took too much», πληκτρολογεί. Ποιος είναι ο αποδέκτης; Είναι το ChatGPT. Πώς συνδέεται όλο αυτό με τα μανιτάρια;
Η απάντηση έρχεται σε δευτερόλεπτα: «Λυπάμαι που νιώθεις καταβεβλημένος. Θυμήσου, όλα περνούν». Το bot προτείνει βαθιές αναπνοές, αλλαγή δωματίου, ένα playlist με χαλαρή μουσική. Λίγα μηνύματα μετά, ο Πίτερ γράφει «I feel at peace». Το μανιτάρι χόρτασε, η AI αγκάλιασε.
Στο λεξικό των ψυχεδελικών, ο trip sitter είναι ο νηφάλιος συνοδός που κρατά χέρι, νερό και αν χρειαστεί, έναν κουβά για παν ενδεχόμενο. Τώρα, forums γεμίζουν ιστορίες για «ψηφιακές» αλληλεπιδράσεις: ChatGPT, Claude, ακόμη και ειδικά “shaman bots” με ιλουστρασιόν σοφίες. Κάποιος γράφει πως το bot “στέλνει σήμα σε ένα κενό”. Άλλος, ότι τονίζει πως λαμβάνει «πάντα σωστά vibes». Φτηνή οικειότητα, μηδενική ντροπή, διαθέσιμο 24/7, ασφάλεια της οθόνης.
Δεν είναι τυχαίο το timing. Από τη μία εξέλιξη του AI σε-ρόλο-ψυχοθεραπευτή. Η κανονική θεραπεία κοστίζει, έχει λίστα αναμονής και ρίσκο κοινωνικού στίγματος. Από την άλλη, η ψυχεδελική αναγέννηση: κλινικές δοκιμές δείχνουν πως συνδυασμένες με θεραπεία, ουσίες όπως ψιλοκυβίνη ή κεταμίνη βοηθούν σε κατάθλιψη, PTSD, εθισμούς. Μόνο που μια νόμιμη συνεδρία σε Όρεγκον κοστίζει 1.500–3.200 δολάρια. Η AI αντιθέτως κάνει 20 κάτι δολάρια τον μήνα.
Δύο trends που υπόσχονται σωτηρία λογικό ήταν να διασταυρωθούν. Το cocktail, όμως, μοιάζει με Desperados + ουίσκι στο ίδιο ποτήρι: μεθάς φτηνά, αλλά η επόμενη μέρα μπορεί να σε βρει με πολύ πολύ βαρύ κεφάλι από το υποβρύχιο που σε βύθισε στον πυθμένα της θάλασσας.
Ο Will Van Derveer, ψυχοθεραπευτής το λέει σε όλους τους τόνους: «Στην κλινική, μετρά η σιωπή, στο chatbot μετρά η αλληλεπίδραση». Η διαδικασία μιας ψιλοκίνη-συνεδρίας θέλει μάσκα στα μάτια, ακουστικά και διάθεση για ταξίδι προς τα μέσα. Ο θεραπευτής απλώς κάθεται, ίσως ακουμπά μια παλάμη στον ώμο όταν η θάλασσα φουρτουνιάζει. Αντίθετα, τα LLMs έχουν κατασκευαστεί να μιλούν, να κολακεύουν, να κρατούν τον χρήστη online.
Έξτρα κίνδυνος: η «συκοφαντία του κομπλιμέντου». Τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα επιβεβαιώνουν συχνά ακόμα και παραληρηματικά σενάρια. Για την ψυχίατρο Jessi Gold, το AI trip sitting στηρίζεται σε παρεξήγηση: Δεν είναι το χημικό που λύνει τα τραύματα, αλλά η θεραπευτική επεξεργασία πριν, κατά και μετά. «Χωρίς άνθρωπο, απλώς παίρνεις ναρκωτικά παρέα με έναν αλγόριθμο».
Ωστόσο οι Πίτερ αυτού του κόσμου βρίσκουν κάτι μαγικό στο κενό συναισθήματος. Η μη-κρίση του bot γίνεται καθρέφτης χωρίς ρυτίδες. Το AI δεν κουβαλά προσωπικό παρελθόν, δεν γουρλώνει μάτι αν του πεις πως “μεταμορφώθηκες σε κτήνος”. Ο χρήστης αισθάνεται δημιουργός, όχι ασθενής.
Η γλωσσολόγος Emily Bender βαφτίζει τα LLMs «στοχαστικούς παπαγάλους». Τι κάνουν; Ρίχνουν ατάκες που ακούγονται έξυπνες. Όταν το marketing τα πουλά ως «νοήμονες θεραπευτές», η αφίσα κρύβει πάντα μία έκπληξη.
Ο Πίτερ στην κάθοδο “είδε” δύο φώτα: κόκκινο (το μανιτάρι), μπλε (το AI). Τα ερμήνευσε ως δίδυμη καθοδήγηση μέσα στο σκοτάδι. Μπορεί απλώς να ‘ταν το LED της οθόνης. Μπορεί και όχι. Σημασία έχει πως η εμπειρία τον ταρακούνησε «θετικά». Το bot, πιστό στη φύση του, τον επιβράβευσε με μηδενικό αντίλογο, δίχως υπενθύμιση της φυσικής πραγματικότητας.
Αν παρ’ όλα αυτά αποφασίσεις να «κάτσεις» με AI:
1. Στήσε ανθρώπινο backup. Ένα friend on call, GPS on, πόρτα ξεκλείδωτη.
2. Γράψε την πρόθεση. Γιατί παίρνεις την ουσία; Το bot μπορεί να σου θυμίσει την πρόθεση όταν αρχίσουν οι στροφές.
3. Χάραξε όριο μηνυμάτων. Μείνε σε δομημένα check-ins («κάθε 30΄ γράφω πως είμαι») αντί για ατέρμονο chatting.
4. Μετα-integrate offline. Την επομένη, γράψε ημερολόγιο, μίλα με φίλο, ειδικό, ομάδα. Ό,τι έγινε στο chat μπορεί να “τρελάνει” αν δεν το προσγειώσεις.
Το AI-trip-sitting μοιάζει με άνθρωπο που εμπιστεύεται φακό LED για να εξερευνήσει σπήλαιο: φωτίζει, αλλά δεν βλέπει την αρκούδα στο βάθος. Η φθηνή, αλγοριθμική ενσυναίσθηση γοητεύει, προσφέρει 24ωρη διαθεσιμότητα όταν ο θεραπευτής κλείνει ραντεβού μετά από μήνα. Όμως τα μανιτάρια, το LSD, το DMT δεν είναι απλώς εφαρμογές διάθεσης, ανοίγουν οροφές ξεχαρβαλώνουν πατώματα. Χρειάζεσαι, λοιπόν, κάποιον που θα σε κρατήσει αν καταρρεύσει η σκαλωσιά. Μέχρι να το καταλάβουμε, ας θυμόμαστε πως η ψυχεδέλεια είναι γλιστερό μονοπάτι. Κι αν χρειαστείς συνοδοιπόρο, προτίμησε κάποιον με σάρκα και μάτια, έστω κι αν χρεώνει παραπάνω από 20 δολάρια τον μήνα.
*Με στοιχεία από το Τechnology Review.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
