Η AI δεν ήρθε απλώς να βοηθήσει στην εργασία μας, ήρθε για να την καταπιεί. Και σύμφωνα με τον Adam Dorr, ερευνητικό διευθυντή του RethinkX (μη κερδοσκοπικού οργανισμού που ειδικεύεται στο να προβλέπει το μέλλον με το ίδιο θράσος που άλλοι διαβάζουν τον καφέ), η τεχνολογία έχει τώρα ένα νέο “στόχο στο σημάδι της”: εμάς. Τους ανθρώπους. Ή, πιο συγκεκριμένα, την εργασία μας.
«Είμαστε τα άλογα. Είμαστε οι φωτογραφικές μηχανές με φιλμ», δήλωσε με φιλοσοφικό ρομαντισμό στον Guardian. Και δεν εννοούσε το vintage cool. Εννοούσε ότι μας περιμένει ένας τεχνολογικός παροπλισμός.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το κόστος της ανθρώπινης εργασίας θα πέσει απότομα, όπως πέφτει ο server μιας startup όταν γίνεται viral στο Reddit. Και όταν οι εταιρείες μπορούν να έχουν το ίδιο ή καλύτερο αποτέλεσμα για μικρότερο κόστος, η αντικατάσταση δεν είναι απλώς πιθανή· είναι οικονομική ηθική επιταγή.
Και φυσικά, ο Dorr δεν είναι μόνος του στο χορό των προειδοποιήσεων. Ο οικονομολόγος του MIT, David Autor, περιέγραψε πρόσφατα ένα εναλλακτικό μέλλον που κάνει τον Όργουελ να μοιάζει αισιόδοξος: ένα “Mad Max” σενάριο, όπου οι δουλειές που απομένουν είναι φτηνές, αναλώσιμες και όσο δημιουργικές είναι οι οδηγίες χρήσης μιας καφετιέρας.
Για κάθε τεχνο-ευαγγελιστή που ονειρεύεται «υπερ-αφθονία» και ελεύθερο χρόνο για όλους, υπάρχουν πλέον φωνές που μιλούν για την άβολη αλήθεια: ότι η αγορά εργασίας μετατρέπεται σε μια αρένα όπου ο άνθρωπος γίνεται το αναλώσιμο software. Και το χειρότερο; Δεν έχει καν update.
Το μόνο που απομένει είναι να αναρωτηθούμε: όταν όλα τα επαγγέλματα αυτοματοποιηθούν (εκτός ίσως από το να είσαι AI prompt engineer) ποιο θα είναι το νέο νόημα της δουλειάς; Ή μήπως η δουλειά ήταν ανέκαθεν το πρόβλημα;
Ο Dorr, για να το θέσουμε κομψά, δεν μάσησε τα λόγια του: «Οι μηχανές που σκέφτονται είναι ήδη εδώ και οι δυνατότητές τους αυξάνονται μέρα με τη μέρα χωρίς ορατό όριο». Και πρόσθεσε με ελαφρώς αποκάλυπτο ύφος: «Δεν έχουμε και πολύ χρόνο για να προετοιμαστούμε».
Το καμπανάκι δεν χτυπά απλώς· ουρλιάζει εμμονικά. Καθώς αναρίθμητα επαγγέλματα οδεύουν προς το ηλεκτρονικό παροπλιστήριο, ο Dorr ξεχωρίζει μερικά… παράξενα επαγγελματικά είδη που (κατά την κρίση του) ίσως επιβιώσουν της μεγάλης ΑΙ θύελλας: προπονητές, πολιτικοί, σεξεργάτες και ηθικολόγοι.
Αν αυτό σας φαίνεται σαν λίστα χαρακτήρων από σουρεαλιστικό θεατρικό του Μπέκετ, δεν είστε μόνοι. Όπως διευκρίνισε: «Θα παραμείνει ένα περιθώριο ανθρώπινης εργασίας σε ορισμένους τομείς. Το πρόβλημα είναι πως αυτοί οι τομείς δεν αρκούν για να απασχολήσουν τέσσερα δισεκατομμύρια ανθρώπους».
Και δεν είναι μόνος. Πλήθος ειδικών προειδοποιούν ότι ενώ ορισμένα επαγγέλματα –ειδικά εκείνα που εμπλέκουν συναισθηματική νοημοσύνη, ανθρώπινη σύνδεση ή δημόσιο χειρισμό κρίσεων (με ή χωρίς σκάνδαλα)– ίσως αντέξουν λίγο περισσότερο, καμία εργασία δεν μπορεί να θεωρείται απόλυτα ασφαλής. Ούτε καν το να προβλέπεις επαγγελματικά το μέλλον.
Κι έτσι, όσο η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται σε multitasking υπεράνθρωπο με RAM, εμείς μένουμε να αναρωτιόμαστε: Αν η εργασία είναι θεμέλιο της ταυτότητάς μας, τι απομένει όταν το θεμέλιο εξαϋλώνεται; Μήπως ήρθε η ώρα να επανεφεύρουμε όχι μόνο την οικονομία, αλλά και το ποιοι είμαστε; Ή τουλάχιστον να γραφτούμε σε σχολή… πολιτικών και sex coaching.
Κατά την εμφάνισή του σε podcast τον Ιούνιο, ο αποκαλούμενος «νονός της Τεχνητής Νοημοσύνης», Geoffrey Hinton, προέβλεψε πως επαγγέλματα όπως του υδραυλικού θα αντέξουν —την ώρα που τα call centers και οι βοηθοί νομικών ήδη κρατούν την αναπνοή τους. Προφανώς, αν πιάνεις σωλήνες με τα χέρια, έχεις ακόμα λόγο ύπαρξης. Αν όμως πιάνεις τηλέφωνα ή παραγράφους, πιθανόν το μέλλον σου να γράφεται ήδη με κώδικα.
Η κλίμακα της αλλαγής προβλέπεται τερατώδης. Ο CEO της Ford, Jim Farley, δεν μάσησε τα λόγια του: «Η ΑΙ θα αντικαταστήσει κυριολεκτικά το 50% των εργαζομένων γραφείου στις ΗΠΑ». Κυριολεκτικά, όχι μεταφορικά. Σαν να πετάς το Excel μαζί με το γραφείο.
Βέβαια, για να λέμε και του στραβού το δίκιο, οι προβλέψεις αυτού του είδους χρειάζονται πάντα ένα μικρό (ή και μεγάλο) κόκκο σκεπτικισμού. Γιατί όσο κι αν οι CEOs αδημονούν να ξεφορτωθούν τον «ακριβό άνθρωπο» και να περάσουν σε πιο φτηνά –και αποδοτικά, λέει– μοντέλα εργασίας, η πραγματικότητα τους σκάει στο πρόσωπο με τη μορφή… bug. Όσο κι αν η τεχνολογία προχωρά, οι εταιρείες σκοντάφτουν ξανά και ξανά πάνω στις ίδιες τις ατέλειες του λογισμικού που ευαγγελίζονται.
Κι όμως, τα μεγάλα αφεντικά δεν πτοούνται. Ερωτήματα για το πώς θα μοιάζει μια οικονομία χωρίς εργαζόμενους, τι θα κάνουν οι άνεργοι ή πώς θα ανακυκλωθεί κοινωνικά ο παραγόμενος χρόνος, μπαίνουν στο συρτάρι με την ετικέτα «θα το δούμε». Ο CEO της OpenAI, Sam Altman, αρκέστηκε να πει ότι, ακόμα κι αν χαθούν πολλές δουλειές και οι νέες που εμφανιστούν φαίνονται «γελοίες από τη σημερινή μας σκοπιά», η ανθρωπότητα πάντα βρίσκει κάτι να κάνει. Κάπως. Κάπου. Κάποτε.
Και κάπου εδώ επανέρχεται ο Dorr, αναγνωρίζοντας ανοιχτά αυτό που λίγοι παραδέχονται: το μέλλον δεν είναι γραμμικό. Δεν είναι σίγουρο. Και σίγουρα δεν είναι δίκαιο. Το μόνο σίγουρο είναι πως θα μας βρει απασχολημένους να αναρωτιόμαστε τι δουλειά κάνει τελικά αυτός ο κόσμος με τόσο λίγες δουλειές για τους ανθρώπους.
Διαβάστε επίσης: Σκέφτομαι, άρα… ζητάω prompt
Η AI δεν ήρθε απλώς να βοηθήσει στην εργασία μας, ήρθε για να την καταπιεί. Και σύμφωνα με τον Adam Dorr, ερευνητικό διευθυντή του RethinkX (μη κερδοσκοπικού οργανισμού που ειδικεύεται στο να προβλέπει το μέλλον με το ίδιο θράσος που άλλοι διαβάζουν τον καφέ), η τεχνολογία έχει τώρα ένα νέο “στόχο στο σημάδι της”: εμάς. Τους ανθρώπους. Ή, πιο συγκεκριμένα, την εργασία μας.
«Είμαστε τα άλογα. Είμαστε οι φωτογραφικές μηχανές με φιλμ», δήλωσε με φιλοσοφικό ρομαντισμό στον Guardian. Και δεν εννοούσε το vintage cool. Εννοούσε ότι μας περιμένει ένας τεχνολογικός παροπλισμός.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το κόστος της ανθρώπινης εργασίας θα πέσει απότομα, όπως πέφτει ο server μιας startup όταν γίνεται viral στο Reddit. Και όταν οι εταιρείες μπορούν να έχουν το ίδιο ή καλύτερο αποτέλεσμα για μικρότερο κόστος, η αντικατάσταση δεν είναι απλώς πιθανή· είναι οικονομική ηθική επιταγή.
Και φυσικά, ο Dorr δεν είναι μόνος του στο χορό των προειδοποιήσεων. Ο οικονομολόγος του MIT, David Autor, περιέγραψε πρόσφατα ένα εναλλακτικό μέλλον που κάνει τον Όργουελ να μοιάζει αισιόδοξος: ένα “Mad Max” σενάριο, όπου οι δουλειές που απομένουν είναι φτηνές, αναλώσιμες και όσο δημιουργικές είναι οι οδηγίες χρήσης μιας καφετιέρας.
Για κάθε τεχνο-ευαγγελιστή που ονειρεύεται «υπερ-αφθονία» και ελεύθερο χρόνο για όλους, υπάρχουν πλέον φωνές που μιλούν για την άβολη αλήθεια: ότι η αγορά εργασίας μετατρέπεται σε μια αρένα όπου ο άνθρωπος γίνεται το αναλώσιμο software. Και το χειρότερο; Δεν έχει καν update.
Το μόνο που απομένει είναι να αναρωτηθούμε: όταν όλα τα επαγγέλματα αυτοματοποιηθούν (εκτός ίσως από το να είσαι AI prompt engineer) ποιο θα είναι το νέο νόημα της δουλειάς; Ή μήπως η δουλειά ήταν ανέκαθεν το πρόβλημα;
Ο Dorr, για να το θέσουμε κομψά, δεν μάσησε τα λόγια του: «Οι μηχανές που σκέφτονται είναι ήδη εδώ και οι δυνατότητές τους αυξάνονται μέρα με τη μέρα χωρίς ορατό όριο». Και πρόσθεσε με ελαφρώς αποκάλυπτο ύφος: «Δεν έχουμε και πολύ χρόνο για να προετοιμαστούμε».
Το καμπανάκι δεν χτυπά απλώς· ουρλιάζει εμμονικά. Καθώς αναρίθμητα επαγγέλματα οδεύουν προς το ηλεκτρονικό παροπλιστήριο, ο Dorr ξεχωρίζει μερικά… παράξενα επαγγελματικά είδη που (κατά την κρίση του) ίσως επιβιώσουν της μεγάλης ΑΙ θύελλας: προπονητές, πολιτικοί, σεξεργάτες και ηθικολόγοι.
Αν αυτό σας φαίνεται σαν λίστα χαρακτήρων από σουρεαλιστικό θεατρικό του Μπέκετ, δεν είστε μόνοι. Όπως διευκρίνισε: «Θα παραμείνει ένα περιθώριο ανθρώπινης εργασίας σε ορισμένους τομείς. Το πρόβλημα είναι πως αυτοί οι τομείς δεν αρκούν για να απασχολήσουν τέσσερα δισεκατομμύρια ανθρώπους».
Και δεν είναι μόνος. Πλήθος ειδικών προειδοποιούν ότι ενώ ορισμένα επαγγέλματα –ειδικά εκείνα που εμπλέκουν συναισθηματική νοημοσύνη, ανθρώπινη σύνδεση ή δημόσιο χειρισμό κρίσεων (με ή χωρίς σκάνδαλα)– ίσως αντέξουν λίγο περισσότερο, καμία εργασία δεν μπορεί να θεωρείται απόλυτα ασφαλής. Ούτε καν το να προβλέπεις επαγγελματικά το μέλλον.
Κι έτσι, όσο η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται σε multitasking υπεράνθρωπο με RAM, εμείς μένουμε να αναρωτιόμαστε: Αν η εργασία είναι θεμέλιο της ταυτότητάς μας, τι απομένει όταν το θεμέλιο εξαϋλώνεται; Μήπως ήρθε η ώρα να επανεφεύρουμε όχι μόνο την οικονομία, αλλά και το ποιοι είμαστε; Ή τουλάχιστον να γραφτούμε σε σχολή… πολιτικών και sex coaching.
Κατά την εμφάνισή του σε podcast τον Ιούνιο, ο αποκαλούμενος «νονός της Τεχνητής Νοημοσύνης», Geoffrey Hinton, προέβλεψε πως επαγγέλματα όπως του υδραυλικού θα αντέξουν —την ώρα που τα call centers και οι βοηθοί νομικών ήδη κρατούν την αναπνοή τους. Προφανώς, αν πιάνεις σωλήνες με τα χέρια, έχεις ακόμα λόγο ύπαρξης. Αν όμως πιάνεις τηλέφωνα ή παραγράφους, πιθανόν το μέλλον σου να γράφεται ήδη με κώδικα.
Η κλίμακα της αλλαγής προβλέπεται τερατώδης. Ο CEO της Ford, Jim Farley, δεν μάσησε τα λόγια του: «Η ΑΙ θα αντικαταστήσει κυριολεκτικά το 50% των εργαζομένων γραφείου στις ΗΠΑ». Κυριολεκτικά, όχι μεταφορικά. Σαν να πετάς το Excel μαζί με το γραφείο.
Βέβαια, για να λέμε και του στραβού το δίκιο, οι προβλέψεις αυτού του είδους χρειάζονται πάντα ένα μικρό (ή και μεγάλο) κόκκο σκεπτικισμού. Γιατί όσο κι αν οι CEOs αδημονούν να ξεφορτωθούν τον «ακριβό άνθρωπο» και να περάσουν σε πιο φτηνά –και αποδοτικά, λέει– μοντέλα εργασίας, η πραγματικότητα τους σκάει στο πρόσωπο με τη μορφή… bug. Όσο κι αν η τεχνολογία προχωρά, οι εταιρείες σκοντάφτουν ξανά και ξανά πάνω στις ίδιες τις ατέλειες του λογισμικού που ευαγγελίζονται.
Κι όμως, τα μεγάλα αφεντικά δεν πτοούνται. Ερωτήματα για το πώς θα μοιάζει μια οικονομία χωρίς εργαζόμενους, τι θα κάνουν οι άνεργοι ή πώς θα ανακυκλωθεί κοινωνικά ο παραγόμενος χρόνος, μπαίνουν στο συρτάρι με την ετικέτα «θα το δούμε». Ο CEO της OpenAI, Sam Altman, αρκέστηκε να πει ότι, ακόμα κι αν χαθούν πολλές δουλειές και οι νέες που εμφανιστούν φαίνονται «γελοίες από τη σημερινή μας σκοπιά», η ανθρωπότητα πάντα βρίσκει κάτι να κάνει. Κάπως. Κάπου. Κάποτε.
Και κάπου εδώ επανέρχεται ο Dorr, αναγνωρίζοντας ανοιχτά αυτό που λίγοι παραδέχονται: το μέλλον δεν είναι γραμμικό. Δεν είναι σίγουρο. Και σίγουρα δεν είναι δίκαιο. Το μόνο σίγουρο είναι πως θα μας βρει απασχολημένους να αναρωτιόμαστε τι δουλειά κάνει τελικά αυτός ο κόσμος με τόσο λίγες δουλειές για τους ανθρώπους.
Διαβάστε επίσης: Σκέφτομαι, άρα… ζητάω prompt
