Ακόμα κι αν δεν ανησυχείς ότι η τεχνητή νοημοσύνη (AI) θα καταστρέψει το ανθρώπινο είδος, ίσως σε προβληματίζει ότι η “τρομακτική της όρεξη” για ηλεκτρική ενέργεια θα καταστρέψει το περιβάλλον. Το να κάνεις μια ερώτηση στο ChatGPT καταναλώνει δέκα φορές περισσότερη ενέργεια από μια παραδοσιακή αναζήτηση. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου της Google αυξήθηκαν σχεδόν κατά το ήμισυ μεταξύ 2019 και 2023, καθώς η έκρηξη της AI ξεκίνησε. Οι αντίστοιχες της Microsoft έχουν αυξηθεί κατά σχεδόν 30% από το 2020. Με τεράστιες επενδύσεις σε νέα data centers να έχουν προγραμματιστεί φαίνεται σχεδόν βέβαιο ότι θα υπάρξουν κι άλλες αυξήσεις. Όμως αυτή η καταστροφολογία είναι αβάσιμη. Σε απόλυτους όρους, η AI μπορεί να είναι λιγότερο ενεργοβόρα απ’ όσο νομίζουν πολλοί. Ακόμη καλύτερα η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει στην αποανθρακοποίηση των βιομηχανιών που είναι οι πιο δύσκολες να καθαριστούν. 

Ας εξετάσουμε πρώτα την ενεργειακή “όρεξη” της τεχνητής νοημοσύνης (AI). Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) εκτιμά ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από τα data centers θα μπορούσε να τριπλασιαστεί τα επόμενα πέντε χρόνια. Ακόμα κι αν η χρήση ενέργειας αυξηθεί κατακόρυφα, το σημείο εκκίνησης παραμένει χαμηλό. Σήμερα τα data centers αντιπροσωπεύουν περίπου το 1,5% της παγκόσμιας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας — και η συντριπτική πλειοψηφία αυτής της ενέργειας καταναλώνεται από το streaming, τα κοινωνικά δίκτυα και το online shopping, όχι από την AI. 

Επιπλέον ένα μέρος από την κατανάλωση ενέργειας της AI θα συμβάλει στην «πράσινη» οικονομία. Όπως εξηγείται η AI διαπρέπει στον εντοπισμό πολύπλοκων προτύπων, στην επεξεργασία τεράστιων συνόλων δεδομένων και στη βελτιστοποίηση συστημάτων — όλα αυτά μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη μείωση των εκπομπών. Ήδη η AI βοηθά στη βελτίωση της αποδοτικότητας των ηλεκτρικών δικτύων, στη μείωση της κατανάλωσης καυσίμου στη ναυτιλία και στον εντοπισμό αόρατων διαρροών μεθανίου, ενός ισχυρού αερίου του θερμοκηπίου. 

Το ζητούμενο για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τα στελέχη της βιομηχανίας είναι να μεγιστοποιήσουν αυτά τα οφέλη, ενώ ελαχιστοποιούν τις επιπτώσεις στο κλίμα. Αρκετοί πιστεύουν πως η πιο κομψή λύση θα ήταν οι κυβερνήσεις να επιβάλουν μια σωστή τιμή στον άνθρακα και να αφήσουν την αγορά να λειτουργήσει, ωστόσο επειδή μια παγκόσμια τιμή άνθρακα παραμένει μακρινό όνειρο, είναι πιο ρεαλιστικό να επικεντρωθούμε σε τρία άλλα μέτρα. 

Το πρώτο είναι η μεγαλύτερη διαφάνεια. Είναι πολύ δύσκολο να προσδιοριστεί πόση ενέργεια καταναλώνουν ακριβώς τα μοντέλα AI. Από τον Αύγουστο του 2026, η Ε.Ε. θα απαιτεί από ορισμένους προγραμματιστές AI να αναφέρουν λεπτομερώς την ενεργειακή τους χρήση. Αυτή η προσέγγιση θα πρέπει να υιοθετηθεί και αλλού. 

Δεύτερον, πρέπει να επανεξεταστεί ο τρόπος λειτουργίας των data centers. Ο IEA σημειώνει ότι η δυνατότητα μεταφοράς εργασιών μεταξύ διαφορετικών data centers σε διαφορετικούς χρόνους θα μπορούσε να μειώσει την πίεση και να βοηθήσει στην εξισορρόπηση των ενεργειακών δικτύων. Πιο ευέλικτα data centers θα ταίριαζαν καλύτερα και στην αστάθεια της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές όπως ο άνεμος και ο ήλιος. 

Τρίτον οι τεχνολογικές εταιρείες θα πρέπει να τηρούν τις ίδιες τις περιβαλλοντικές τους δεσμεύσεις. Η Microsoft για παράδειγμα στοχεύει να γίνει “αρνητική σε εκπομπές άνθρακα” μέχρι το 2030. Ορισμένες εταιρείες, όπως η Amazon βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην αγορά πιστώσεων ανανεώσιμης ενέργειας που επιτρέπουν τη χρήση «βρώμικης» ενέργειας σε ένα μέρος, με αντάλλαγμα την πληρωμή για καθαρή ενέργεια αλλού. Αυτές οι πιστώσεις έχουν τη χρησιμότητά τους, αλλά είναι γεμάτες δημιουργική λογιστική και εύθραυστες ως έννοια — η ανανεώσιμη ενέργεια πιθανώς θα παραγόταν ούτως ή άλλως. 

Μια καλύτερη προσέγγιση θα ήταν οι τεχνολογικές εταιρείες να χρησιμοποιήσουν το βάρος της τεράστιας ζήτησης ενέργειας που έχουν για να επιταχύνουν την αποανθρακοποίηση των δικτύων. Ήδη είναι οι μεγαλύτεροι αγοραστές καθαρής ενέργειας στις ΗΠΑ μέσω μακροχρόνιων συμβολαίων με ανεξάρτητους παραγωγούς. Θα μπορούσαν να κατασκευάσουν και να χρηματοδοτήσουν περισσότερες μονάδες οι ίδιες, να συμβάλουν στο ξεμπλοκάρισμα της ανάπτυξης καθαρής ενέργειας μέσω πίεσης για μεταρρυθμίσεις στον χωροταξικό σχεδιασμό και να ενισχύσουν ακόμα περισσότερο εναλλακτικές πηγές όπως η γεωθερμική και η πυρηνική ενέργεια. 

Η ενίσχυση τέτοιων προσπαθειών θα μπορούσε να μεταμορφώσει την AI από ύποπτο για το κλίμα σε ήρωα του κλίματος. 

*Με στοιχεία από τον Economist. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.