Η συζήτηση για τις ελπίδες και τους φόβους σχετικά με το πως μεγαλώνουν τα παιδιά στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης είναι ολοένα αυξανόμενες. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να είμαστε αισιόδοξοι: ενθουσιάζει η ιδέα ότι τα παιδιά θα μεγαλώσουν σε μια εποχή όπου μπορούμε να χρησιμοποιούμε την τεχνητή νοημοσύνη για να αναπτύσσουμε νέα φάρμακα ή να αποκωδικοποιούμε τη «γλώσσα» των ελεφάντων.
Ο μεγαλύτερός φόβος είναι ότι τα παιδιά δε θα βρουν τον λόγο να μάθουν ορισμένες δεξιότητες, όπως η γραφή και τα μαθηματικά, επειδή η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να κάνει αυτές τις εργασίες για εκείνα. Φυσικά μας ανησυχεί και το θέμα της απώλειας θέσεων εργασίας λόγω AI, αλλά αυτό είναι κάτι πιο μακρινό.
Το ζητούμενο σε αυτήν τη νέα εποχή της AI είναι να μάθουμε πως αυτά τα εργαλεία μπορούν να κάνουν τη ζωή μας καλύτερη, πλουσιότερη και πιο ενδιαφέρουσα. Θυμίζει την εποχή που το διαδίκτυο ήρθε στη ζωή μας – αλλά οι γονείς μας τότε φάνηκαν πολύ φοβισμένοι για να αντιληφθούν το μέγεθος της τεχνολογικής επανάστασης. Ας μην επαναλάβουμε το ίδιο λάθος.
Η βιομηχανία της τεχνητής νοημοσύνης φυσικά στοχεύει έμμεσα και τα παιδιά. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως βλέπουμε διαφημίσεις για λούτρινα παιχνίδια με τεχνητή νοημοσύνη. Το AI είναι ακόμα μόδα σαν λέξη, αλλά αρχίζουμε να βλέπουμε πως πραγματικά θα κυριαρχήσει στην τεχνολογία. Μοιάζει σαν τη νέα εξέλιξη, σαν την επόμενη εξέλιξη του λογισμικού που υπάρχει ήδη παντού. Φυσικά και θα μπει στις τάξεις — και όχι μόνο για να αντιγράφουν οι μαθητές.
Η αντιγραφή με χρήση AI δεν είναι τόσο πρόβλημα στα μικρά παιδιά, επειδή δεν κάνουν ακόμα μεγάλο μέρος της δουλειάς τους σε υπολογιστές. Τα εργαλεία AI που έχω δει να προτείνονται για παιδιά Δημοτικού είναι, για παράδειγμα, ένας “έξυπνος προπονητής” ανάγνωσης, κάτι που μοιάζει λιγότερο ευάλωτο σε κατάχρηση σε σχέση με το ChatGPT.
Το επιχείρημα που έχω ακούσει μοιάζει πολύ με εκείνο που ακούγαμε για τις αριθμομηχανές: ότι αυτά τα εργαλεία θα κάνουν πολλές απλές πράξεις για εμάς, άρα τα παιδιά πρέπει να μάθουν να σκέφτονται διαισθητικά τους αριθμούς.
Μία μεγάλη κουβέντα αφορά το πως η τεχνητή νοημοσύνη θα αλλάξει τον τρόπο που λειτουργούν τα σχολεία. Αν, για παράδειγμα, καταστήσει υπερβολικά εύκολη την αντιγραφή στις εκθέσεις, τι θα αρχίσουν να αναθέτουν οι εκπαιδευτικοί στη θέση τους; Και τι θα βαθμολογούν; Δεν νομίζω πως θα επιστρέψουμε στις προφορικές εξετάσεις, αλλά θα χρειαστεί να επανεξετάσουμε πως μοιάζει η εκπαίδευση σε έναν κόσμο που βασίζεται στην AI.
Ή φαίνεται να υπάρχει μια στροφή προς περισσότερα τεστ και ασκήσεις μέσα στην τάξη, κάτι που όμως μπορεί να δημιουργεί επιπλέον άγχος. Ήδη βλέπουμε τα παιδιά και τους νέους να διαβάζουν λιγότερο — δεν θα νιώσουμε μεγάλη έκπληξη αν τα επόμενα χρόνια δούμε περισσότερη έμφαση στην προφορική παρουσίαση ή στην παραγωγή ήχου και εικόνας. Οι άνθρωποι ανέκαθεν ήταν καχύποπτοι απέναντι στις νέες τεχνολογίες (ακόμα και στη γραφή!), πολλοί από τους φόβους που έχουμε σήμερα είναι στην πραγματικότητα ένα άθροισμα παθογενειών χιλιάδων ετών.
Μια μελέτη του Pew από νωρίτερα φέτος έδειξε ότι περίπου 1 στους 4 εφήβους είχε χρησιμοποιήσει το ChatGPT για σχολική εργασία — και αυτός ο αριθμός διπλασιάστηκε μέσα σε ένα χρόνο.
Κάθε φορά που εμφανίζεται μια νέα τεχνολογία ή ένα νέο μέσο, υπάρχει μια συλλογική ανησυχία ότι “καταστρέφει τη νεολαία”. Το είδαμε αυτό με τα social media, όπως το είχαμε δει παλιότερα με την τηλεόραση, τα βιντεοπαιχνίδια, τα κόμικς και ακόμα και το ραδιόφωνο. Νομίζω πως το ίδιο θα συμβεί και με την τεχνητή νοημοσύνη στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Ήδη μπορείς να αποκτήσεις έναν AI “φίλο” μέσω εφαρμογών όπως το Replika ή το Kindroid.
Η μεγαλύτερη ανησυχία με τους AI φίλους αυτή τη στιγμή είναι η ασφάλεια — ήδη υπάρχουν αγωγές που ισχυρίζονται ότι chatbots παρέσυραν παιδιά προς βία ή αυτοτραυματισμό. Τι “προστατευτικά μέτρα” υπάρχουν γι’ αυτά;
Η γενική αίσθηση είναι πως όσο κι αν προσπαθούν οι εταιρείες να θέσουν όρια, η τεχνολογία πάντα βρίσκει τρόπο να τα ξεπερνά. Η YouTube, για παράδειγμα, παλεύει εδώ και χρόνια να εξασφαλίσει πως τα παιδιά βλέπουν κατάλληλο περιεχόμενο — και παρ’ όλα αυτά πολλά παρασύρονται σε περίεργα και ακατάλληλα βίντεο που φτιάχνει ο αλγόριθμος. Αν προσθέσεις και την άπειρη παραγωγή περιεχομένου από ΑΙ, η κατάσταση γίνεται πιο δύσκολη. Οι γονείς πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί με το τι βλέπουν ή με τι παίζουν τα παιδιά τους.
Ο Andrew Przybylski, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης που μελετά τις επιδράσεις των κινητών στα παιδιά υποστηρίζει ότι πρέπει να συστήνεις το κινητό στα παιδιά όπως μαθαίνεις σ’ ένα παιδί να κάνει ποδήλατο: Είναι ένα εργαλείο. Έχει κινδύνους, αλλά και χρήσεις. Μπορεί να είναι διασκεδαστικό και είναι ένα βασικό κομμάτι της καθημερινής ζωής. Ίσως το ίδιο να ισχύει και για την τεχνητή νοημοσύνη.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι μιλάμε κυρίως για τη μορφή τεχνητής νοημοσύνης, όπως τα chatbots. Υπάρχουν επίσης εργαλεία δημιουργίας εικόνων και βίντεο. Όλα αυτά έχουν προφανείς εφαρμογές για τα παιδιά στο σχολείο — είτε για αντιγραφή είτε για μάθηση. Αλλά δεν έχουμε καν αγγίξει το πως η επόμενη γενιά τεχνητής νοημοσύνης θα επηρεάσει τη ζωή των παιδιών — όπως για παράδειγμα οι AI πράκτορες που μπορούν να χρησιμοποιούν υπολογιστές από μόνοι τους ή η AGI, που θεωρητικά μπορεί να κάνει τα πάντα.
Αναμένεται να υπάρξει μεγάλη αβεβαιότητα για τα επόμενα 10 ή 15 χρόνια — τόσο στην AI όσο και γενικά στις ζωές των παιδιών. “Τα παιδιά θα πάνε πανεπιστήμιο στο φεγγάρι”, κάπως έτσι μπορούμε να εκφράσουμε την αβεβαιότητα που υπάρχει πάντα όταν προσπαθούμε να προβλέψουμε το μέλλον.
*Με στοιχεία από το Vox.
