Η τεχνητή νοημοσύνη, το πιο θορυβώδες λάφυρο της τεχνολογικής μας εποχής, δεν κερδίζει επειδή είναι έξυπνη. Κερδίζει επειδή είναι αρκετά έξυπνη και σκέφτεται με έναν μοναδικό δικό της τρόπο. Επειδή το σύστημα, ο κόσμος μας, το γραφείο που μισούμε, το excel που μας τρώει τα νιάτα, δεν ζητά κάτι παραπάνω. Ούτε κι εμείς, εδώ που τα λέμε.
Κάποτε, στα πρώτα της βήματα, η ΑΙ λεγόταν παπαγάλος. Στοχαστικός. Ένας φανταχτερός όρος για να πούμε «μιμείται χωρίς να ξέρει». Τώρα που οι παπαγάλοι άρχισαν να γράφουν αξιοπρεπτικά δελτία τύπου, ρεπορτάζ, επιστολές παραίτησης και σεναριακά treatments για Netflix, η εποχή άλλαξε. Δεν είναι ότι η μηχανή δεν καταλαβαίνει. Είναι ότι δεν χρειάζεται να καταλάβει για να σε αντικαταστήσει.
Κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα paper της Apple. Πολυπαιγμένο. Πολλοί είδαν σε αυτό επιβεβαίωση: «Η ΑΙ δεν μπορεί να κάνει reasoning. Δεν μπορεί να λύσει πολύπλοκους γρίφους. Καταρρέει σε υψηλή πολυπλοκότητα». Λες και γράφουμε διαγώνισμα στη Βουλή των Εφήβων. Λες και τα puzzles ήταν ποτέ η μέτρηση της νοημοσύνης. Λες και η εργασία δεν είναι μια σειρά μικρών, σπασμένων πραγμάτων που πρέπει να τα φέρεις βόλτα όσο πιο φτηνά γίνεται.
Το paper λέει πως τα μοντέλα «δεν έχουν αναπτύξει γενικεύσιμες ικανότητες επίλυσης προβλημάτων». Λες και ο κόσμος μας στηρίζεται πάνω σε γενικεύσιμες ικανότητες. Ο κόσμος μας στηρίζεται σε deadlines, σε τιμολόγια και σε διευθυντές που δεν διαβάζουν καν τι γράψαμε. Θέλουν απλώς να έχει τίτλο, περιεχόμενο και keywords στον σωστό τόνο. Πουλάει; Περνάει;
Η ΑΙ —κι αυτό είναι το τρομακτικό— δεν είναι καλή επειδή ξέρει. Είναι καλή επειδή είναι πρόθυμη. Όλο και πιο πρόθυμη. Γιατί η ΑΙ δεν αποτυγχάνει στο να βρει τη λύση. Αποτυγχάνει να τη δώσει στη φόρμα που της ζητούν. Άρα, όχι αποτυχία. Κακή ορθογραφία. Όπως κάποτε στις εκθέσεις μας στο σχολείο: έχεις το νόημα, αλλά δεν γράφεις όπως πρέπει. Απορρίπτεσαι.
Κι εδώ εμφανίζεται το αληθινό ερώτημα: ποιος ορίζει τη φόρμα; Ποιος λέει πως πρέπει να παραδίδουμε τη γνώση; Ή τη δουλειά; Μια επιτροπή. Ένας προϊστάμενος. Ένας αλγόριθμος. Κάποιος που πληρώνει.
Το πρόβλημα δεν είναι η ΑΙ. Είναι ότι μπαίνει σε γραφεία, σε πρακτορεία, σε εφημερίδες, σε συμβολαιογραφεία και γραφεία μελετών — και δεν σπάει τα τζάμια. Μπαίνει αθόρυβα, παρουσιάζει κερδίζει χρόνο και κόβει θέσεις.
Το επιχείρημα ότι η ΑΙ δεν είναι “πραγματική σκέψη” λειτουργεί σαν παρηγοριά. «Δεν μπορεί να πάρει τη δουλειά μου, γιατί δεν ξέρει τι κάνει». Όμως η εργασία δεν είναι τελετουργία σκέψης. Είναι σειρά από εντολές που πρέπει να εκτελούνται. Αν η μηχανή τις εκτελεί φτηνότερα —χαιρέτα μας κι ας μοιάζει εντελώς κυνικό ένα τέτοιο σύμπαν.
Όπως το λέει και ο Χάρι Λο, καθηγητής του Cambridge: «Το αν προσομοιώνουν σκέψη δεν έχει σημασία όταν αλλάζουν τον κόσμο». Δεν μιλάμε για φιλοσοφία, μιλάμε για επιπτώσεις. Και αν σε διώξει το μέσο σου, αν σε απολύσει το γραφείο σου, δεν θα σε σώσουν τα επιχειρήματα. Η αγορά δεν κάνει debate. Κάνει υπολογισμούς και στην εποχή μας ιδιαίτερα αυστηρούς.
Και το πρόβλημα γίνεται χειρότερο. Γιατί οι επικριτές της ΑΙ —αυτοί που κάποτε ήταν οι αναγκαίοι αντίπαλοι, οι νηφάλιοι φρουροί— συχνά δεν παρακολουθούν τις εξελίξεις. Στηρίζονται σε επιχειρήματα που ήταν ίσως εύστοχα το 2022 ή το 2023. Αλλά τώρα; Τώρα απλώς φαίνονται παρωχημένα, ίσως παρηγορητικά και σίγουρα άνευρα.
Οι φωνές που θα έπρεπε να προστατεύουν τους εργαζόμενους, να δημιουργούν θεσμούς, να θέτουν όρια, να λένε «ως εδώ» — έχουν μείνει να παίζουν με τους παπαγάλους. Την ώρα που οι εργοδότες δεν ρωτούν αν η ΑΙ είναι στοχαστική. Ρωτούν μόνο: λειτουργεί; παραδίδει; κόβει κόστος;
Και ναι. Λειτουργεί. Παραδίδει. Κόβει.
Κι εσύ, φίλε γραφιά, φίλε βοηθέ ερευνητή, φίλε δικηγόρε, τι ακριβώς κάνεις καλύτερα απ’ αυτήν;
Αυτό είναι το ερώτημα. Όχι αν «σκέφτεται». Αλλά αν σκέφτεσαι εσύ πως θα ζήσεις χωρίς τη δουλειά σου.
*Με στοιχεία από το Vox.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Η τεχνητή νοημοσύνη, το πιο θορυβώδες λάφυρο της τεχνολογικής μας εποχής, δεν κερδίζει επειδή είναι έξυπνη. Κερδίζει επειδή είναι αρκετά έξυπνη και σκέφτεται με έναν μοναδικό δικό της τρόπο. Επειδή το σύστημα, ο κόσμος μας, το γραφείο που μισούμε, το excel που μας τρώει τα νιάτα, δεν ζητά κάτι παραπάνω. Ούτε κι εμείς, εδώ που τα λέμε.
Κάποτε, στα πρώτα της βήματα, η ΑΙ λεγόταν παπαγάλος. Στοχαστικός. Ένας φανταχτερός όρος για να πούμε «μιμείται χωρίς να ξέρει». Τώρα που οι παπαγάλοι άρχισαν να γράφουν αξιοπρεπτικά δελτία τύπου, ρεπορτάζ, επιστολές παραίτησης και σεναριακά treatments για Netflix, η εποχή άλλαξε. Δεν είναι ότι η μηχανή δεν καταλαβαίνει. Είναι ότι δεν χρειάζεται να καταλάβει για να σε αντικαταστήσει.
Κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα paper της Apple. Πολυπαιγμένο. Πολλοί είδαν σε αυτό επιβεβαίωση: «Η ΑΙ δεν μπορεί να κάνει reasoning. Δεν μπορεί να λύσει πολύπλοκους γρίφους. Καταρρέει σε υψηλή πολυπλοκότητα». Λες και γράφουμε διαγώνισμα στη Βουλή των Εφήβων. Λες και τα puzzles ήταν ποτέ η μέτρηση της νοημοσύνης. Λες και η εργασία δεν είναι μια σειρά μικρών, σπασμένων πραγμάτων που πρέπει να τα φέρεις βόλτα όσο πιο φτηνά γίνεται.
Το paper λέει πως τα μοντέλα «δεν έχουν αναπτύξει γενικεύσιμες ικανότητες επίλυσης προβλημάτων». Λες και ο κόσμος μας στηρίζεται πάνω σε γενικεύσιμες ικανότητες. Ο κόσμος μας στηρίζεται σε deadlines, σε τιμολόγια και σε διευθυντές που δεν διαβάζουν καν τι γράψαμε. Θέλουν απλώς να έχει τίτλο, περιεχόμενο και keywords στον σωστό τόνο. Πουλάει; Περνάει;
Η ΑΙ —κι αυτό είναι το τρομακτικό— δεν είναι καλή επειδή ξέρει. Είναι καλή επειδή είναι πρόθυμη. Όλο και πιο πρόθυμη. Γιατί η ΑΙ δεν αποτυγχάνει στο να βρει τη λύση. Αποτυγχάνει να τη δώσει στη φόρμα που της ζητούν. Άρα, όχι αποτυχία. Κακή ορθογραφία. Όπως κάποτε στις εκθέσεις μας στο σχολείο: έχεις το νόημα, αλλά δεν γράφεις όπως πρέπει. Απορρίπτεσαι.
Κι εδώ εμφανίζεται το αληθινό ερώτημα: ποιος ορίζει τη φόρμα; Ποιος λέει πως πρέπει να παραδίδουμε τη γνώση; Ή τη δουλειά; Μια επιτροπή. Ένας προϊστάμενος. Ένας αλγόριθμος. Κάποιος που πληρώνει.
Το πρόβλημα δεν είναι η ΑΙ. Είναι ότι μπαίνει σε γραφεία, σε πρακτορεία, σε εφημερίδες, σε συμβολαιογραφεία και γραφεία μελετών — και δεν σπάει τα τζάμια. Μπαίνει αθόρυβα, παρουσιάζει κερδίζει χρόνο και κόβει θέσεις.
Το επιχείρημα ότι η ΑΙ δεν είναι “πραγματική σκέψη” λειτουργεί σαν παρηγοριά. «Δεν μπορεί να πάρει τη δουλειά μου, γιατί δεν ξέρει τι κάνει». Όμως η εργασία δεν είναι τελετουργία σκέψης. Είναι σειρά από εντολές που πρέπει να εκτελούνται. Αν η μηχανή τις εκτελεί φτηνότερα —χαιρέτα μας κι ας μοιάζει εντελώς κυνικό ένα τέτοιο σύμπαν.
Όπως το λέει και ο Χάρι Λο, καθηγητής του Cambridge: «Το αν προσομοιώνουν σκέψη δεν έχει σημασία όταν αλλάζουν τον κόσμο». Δεν μιλάμε για φιλοσοφία, μιλάμε για επιπτώσεις. Και αν σε διώξει το μέσο σου, αν σε απολύσει το γραφείο σου, δεν θα σε σώσουν τα επιχειρήματα. Η αγορά δεν κάνει debate. Κάνει υπολογισμούς και στην εποχή μας ιδιαίτερα αυστηρούς.
Και το πρόβλημα γίνεται χειρότερο. Γιατί οι επικριτές της ΑΙ —αυτοί που κάποτε ήταν οι αναγκαίοι αντίπαλοι, οι νηφάλιοι φρουροί— συχνά δεν παρακολουθούν τις εξελίξεις. Στηρίζονται σε επιχειρήματα που ήταν ίσως εύστοχα το 2022 ή το 2023. Αλλά τώρα; Τώρα απλώς φαίνονται παρωχημένα, ίσως παρηγορητικά και σίγουρα άνευρα.
Οι φωνές που θα έπρεπε να προστατεύουν τους εργαζόμενους, να δημιουργούν θεσμούς, να θέτουν όρια, να λένε «ως εδώ» — έχουν μείνει να παίζουν με τους παπαγάλους. Την ώρα που οι εργοδότες δεν ρωτούν αν η ΑΙ είναι στοχαστική. Ρωτούν μόνο: λειτουργεί; παραδίδει; κόβει κόστος;
Και ναι. Λειτουργεί. Παραδίδει. Κόβει.
Κι εσύ, φίλε γραφιά, φίλε βοηθέ ερευνητή, φίλε δικηγόρε, τι ακριβώς κάνεις καλύτερα απ’ αυτήν;
Αυτό είναι το ερώτημα. Όχι αν «σκέφτεται». Αλλά αν σκέφτεσαι εσύ πως θα ζήσεις χωρίς τη δουλειά σου.
*Με στοιχεία από το Vox.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
