Η εποχή της τεχνητής νοημοσύνης μοιάζει με εκείνη τη στιγμή στην Ιστορία όπου το ανθρώπινο είδος κοιτάζει στον καθρέφτη και αναρωτιέται: «Και τώρα;». Από τα μέσα του 19ου αιώνα και τη βιομηχανική επανάσταση ποτέ ξανά μια τεχνολογική καινοτομία δεν προκάλεσε τόσο υπαρξιακή ανησυχία. Μόνο που τώρα το ερώτημα δεν είναι αν τα μηχανήματα θα μας αντικαταστήσουν, αλλά ποιος ελέγχει τα μηχανήματα και η απάντηση προς το παρόν στον Δυτικό Κόσμο έχει ένα όνομα: OpenAI. 

Η εταιρεία που πριν λίγα χρόνια ήταν ένα μικρό πείραμα σε μια γωνιά του Σαν Φρανσίσκο σήμερα καθορίζει ρυθμούς και αγορές, επηρεάζει μετοχές, επανασχεδιάζει βιομηχανίες και αλλάζει τη σχέση του ανθρώπου με τη γνώση. Πίσω από αυτήν τη λαμπρή εικόνα του τεχνολογικού Μεσσία όμως κρύβεται ένα εύθραυστο οικοδόμημα, μια ισορροπία που στηρίζεται ταυτόχρονα στην υπεραισιοδοξία της αγοράς και στην πίστη πως η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι αναπόφευκτα το μέλλον. 

Τι θα γινόταν όμως αν αυτή η πίστη κατέρρεε; Αν για κάποιο λόγο, η OpenAI, η πιο ισχυρή και διάσημη startup στον κόσμο έπαυε να υπάρχει; 

Ένα τέτοιο σενάριο ακούγεται αδιανόητο, ωστόσο κάθε τεχνολογική αυτοκρατορία έχει τη δική της Βαβέλ. Στο πιο πρόσφατο κύμα συμφωνιών, η OpenAI έκλεισε συνεργασίες με κολοσσούς όπως Broadcom, Nvidia, AMD και Oracle διακινώντας ποσά που ξεπερνούν τα 600 δισεκατομμύρια δολάρια σε υποδομές και υπολογιστική ισχύ. Οι αγορές αντέδρασαν με παραλήρημα: οι μετοχές των συνεργατών της εκτινάχθηκαν, η αποτίμησή της εκτοξεύτηκε στα 500 δισ.και ο Sam Altman με το χαρακτηριστικό του μειδίαμα έμοιαζε περισσότερο με μία σύγχρονη Πυθία παρά με επιχειρηματία. 

Αυτή η φούσκα αισιοδοξίας δεν στηρίζεται ακόμη σε κέρδη. Η εταιρεία σύμφωνα με εκτιμήσεις θα χάσει πάνω από 10 δισεκατομμύρια δολάρια φέτος, ενώ τα έσοδά της θα κινούνται λίγο πάνω από αυτό το ποσό. Στη Silicon Valley το λένε “fake it till you make it”, δηλαδή κάνε πως το έχεις, μέχρι να το έχεις. Μόνο που κάποτε το παιχνίδι τελειώνει. 

Αν η OpenAI κατέρρεε, οι πρώτοι που θα το ένιωθαν θα ήταν οι επενδυτές της. 149 συνολικά που έχουν ρίξει στην εταιρεία 35 δισ. δολάρια. Οι περισσότεροι όμως θα επιζήσουν οικονομικά, αρκετοί άλλωστε έχουν ήδη ποντάρει στην Anthropic, τον μεγάλο ανταγωνιστή της. Οι 4.500 εργαζόμενοί της θα έχαναν τις μετοχές τους, μα δύσκολα θα έμεναν άνεργοι: η αγορά διψά για τα μυαλά που δημιούργησαν το ChatGPT. 

Οι πραγματικοί χαμένοι θα ήταν οι συνεργάτες της. Η Oracle που έχει δεσμευθεί να παρέχει 300 δισ. σε υπολογιστική ισχύ θα έβλεπε το κολοσσιαίο αυτό συμβόλαιο να εξαφανίζεται μαζί με τα κέρδη των μετόχων της. Η AMD που υπολογίζει να προμηθεύσει μέρος των τσιπ που θα κινούν τα συστήματα της Oracle, θα έχανε έναν από τους σημαντικότερους πελάτες της και οι αγορές, αυτές οι ασταθείς μηχανές προσδοκίας θα έτριζαν κάτω από το βάρος ενός τόσο ηχηρού συμβολικού σοκ. 

Η κατάρρευση της OpenAI όμως δεν θα σήμαινε το τέλος της τεχνητής νοημοσύνης. Το οικοσύστημα είναι ήδη υπερβολικά μεγάλο για να καταρρεύσει μαζί της. Η Nvidia, η Broadcom, η TSMC, η Google, η Amazon, η Meta όλες έχουν επενδύσει δισεκατομμύρια σε υποδομές και ανάπτυξη. Η ζήτηση για υπολογιστική ισχύ είναι τεράστια και δεν εξαρτάται από μία εταιρεία. Αν η OpenAI έπεφτε, κάποια άλλη θα έπαιρνε τη θέση της μέσα σε μήνες. 

Αυτό που θα χανόταν όμως τουλάχιστον προσωρινά θα ήταν το αφήγημα. Γιατί κάθε εποχή χρειάζεται έναν μύθο για να πιστέψει. Η OpenAI δεν πουλάει μόνο μοντέλα γλώσσας ή εφαρμογές. Πουλάει την υπόσχεση ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι κάτι περισσότερο από εργαλείο, είναι η επόμενη φάση του ανθρώπινου πολιτισμού και σε έναν κόσμο κουρασμένο από κρίσεις, πανδημίες, πολέμους και ανασφάλεια, αυτή η υπόσχεση λειτουργεί σχεδόν μεταφυσικά. 

Η πτώση της θα έμοιαζε λοιπόν, λιγότερο με οικονομική καταστροφή και περισσότερο με πολιτισμικό τραύμα. Οι τίτλοι των εφημερίδων θα έγραφαν «Το τέλος της εποχής του ChatGPT». Οι χρηματαγορές θα έτρεμαν, οι κυβερνήσεις θα μιλούσαν για “ρύθμιση της τεχνολογίας” και οι χρήστες, αυτοί οι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι που καθημερινά συνομιλούν με την ΤΝ, θα ένιωθαν κάτι σπάνιο: βουβαμάρα. 

Από αυτή τη σιωπή όμως ίσως ξεκινούσε κάτι ενδιαφέρον. Μια αναθεώρηση. Μια επιστροφή στην ουσία. Γιατί το ζήτημα δεν είναι αν η OpenAI θα αντέξει ή όχι. Το ζήτημα είναι αν ο άνθρωπος μπορεί να σταθεί απέναντι στην τεχνητή νοημοσύνη χωρίς να τη θεοποιεί. Αν μπορεί να δει την ΤΝ όχι ως προφήτη, αλλά ως εργαλείο. Όχι ως αντικατάσταση της σκέψης, αλλά ως συνδυαστικό βοηθό της. 

Η μεγαλύτερη απειλή να μην είναι η κατάρρευση της OpenAI, αλλά η δική μας πίστη ότι χωρίς αυτήν ο κόσμος της γνώσης θα σταματήσει να γυρίζει, γιατί αν κάτι μας δίδαξε η Ιστορία, είναι πως καμία αυτοκρατορία τεχνολογική ή ανθρώπινη δεν είναι άφθαρτη. Η Google κάποτε έμοιαζε αιώνια, το ίδιο και η Nokia. Το ίδιο και η IBM κι όμως, κάθε εποχή γράφει τη δική της πτώση. 

Ακόμα κι αν η OpenAI πέσει, το οικοσύστημα θα συνέχιζε. Η τεχνολογία θα προχωρούσε, οι εταιρείες θα ξαναμοιράζονταν την αγορά κι εμείς θα θυμόμαστε κάτι απλό: πως η νοημοσύνη, τεχνητή ή ανθρώπινη δεν είναι τίποτε χωρίς κρίση. Τότε ίσως μέσα από τα συντρίμμια μιας υπεραισιοδοξίας, να γεννιόταν ξανά το πιο ανθρώπινο από τα χαρακτηριστικά μας: η αμφιβολία, γιατί η πρόοδος, όπως και η πίστη χρειάζεται κάτι για να την κρατάει ταπεινή κι αν η OpenAI κατέρρεε, θα μας θύμιζε πως ο κόσμος δεν τελειώνει με έναν αλγόριθμο. Μόνο ξαναρχίζει. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.