Τον Ιανουάριο του 2025 αθόρυβα και χωρίς τη φαντασμαγορία που συνοδεύει συνήθως τις μεγάλες τεχνολογικές ανακοινώσεις της Δύσης, η DeepSeek εισέβαλε στο παγκόσμιο οικοσύστημα της τεχνητής νοημοσύνης και άλλαξε τους όρους του παιχνιδιού. Δε χρειάστηκε μια διαφημιστική εκστρατεία δισεκατομμυρίων, αλλά κάτι πολύ πιο ανατρεπτικό: την απόδειξη ότι τα ανοιχτού κώδικα και ανοιχτών βαρών μοντέλα μπορούν να σταθούν ισάξια απέναντι στα ακριβά, κλειστά και ιδιοκτησιακά συστήματα των OpenAI, Anthropic και των υπόλοιπων δυτικών κολοσσών. Έναν χρόνο μετά η ανθρωπότητα περιμένει το επόμενο βήμα της. Το νέο μοντέλο της DeepSeek, το περίφημο R2, δεν έχει ακόμη εμφανιστεί κι η αναμονή μοιάζει ήδη φορτισμένη με προμηνύματα νέου σεισμού. 

Η καθυστέρηση δεν είναι αθώα. Η DeepSeek σε αντίθεση με τους ανταγωνιστές της δε διαθέτει απεριόριστη πρόσβαση σε υπερσύγχρονες GPU. Το παγκόσμιο γεωπολιτικό παιχνίδι της τεχνολογίας με τους περιορισμούς εξαγωγών, τις λίστες απαγορεύσεων και τον έλεγχο κρίσιμων υποδομών έχει βάλει φρένο στον ρυθμό ανάπτυξης ακόμα και σε όσους αποδεικνύονται εξαιρετικά καινοτόμοι. Η “φάλαινα” της κινεζικής ΑΙ, όπως την αποκάλεσαν κάποιοι αναγκάστηκε να επιβραδύνει, σε καμία περίπτωση όμως να σταματήσει. 

Αν το 2025 ήταν η χρονιά που η DeepSeek έδειξε τι σημαίνει πραγματικά ανοιχτή τεχνητή νοημοσύνη, το 2026 προδιαγράφεται ως η χρονιά της ωρίμανσης και της σύγκρουσης σε ανώτερο επίπεδο. Ήδη το σοκ της επιτυχίας της έχει διαχυθεί σε ολόκληρη την Κίνα. Τα περισσότερα μεγάλα εργαστήρια, από την Alibaba και την Tencent έως τη Moonshot AI και τη Zhipu AI έχουν στραφεί στα ανοιχτά μοντέλα. Η ByteDance παραμένει πιο επιφυλακτική. Όμως η κατεύθυνση είναι σαφής: η Κίνα επενδύει συστηματικά σε ένα διαφορετικό μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης, πιο διαφανές, πιο φθηνό, πιο προσαρμόσιμο. 

Η υιοθέτηση αυτών των μοντέλων έχει ήδη ξεφύγει από τα εργαστήρια και τις ερευνητικές κοινότητες. Στον κορμό της κινεζικής οικονομίας, στον δημόσιο τομέα και στις κρατικές επιχειρήσεις, εφαρμογές βασισμένες σε DeepSeek, Alibaba και Tencent πολλαπλασιάζονται. Η στρατηγική AI+ του Πεκίνου λειτουργεί ως επιταχυντής: η τεχνητή νοημοσύνη δεν αντιμετωπίζεται πια ως μελλοντική υπόσχεση, αλλά ως εργαλείο καθημερινής παραγωγής ισχύος. 

Την ίδια στιγμή η άλλη πλευρά του Ειρηνικού παρακολουθεί με αυξανόμενη ανησυχία. Μέχρι τώρα το βάρος της κριτικής των ΗΠΑ είχε πέσει σχεδόν αποκλειστικά στη DeepSeek. Το 2026 όμως ο φακός θα διευρυνθεί. Τα κινεζικά ανοιχτά μοντέλα κατακτούν ερευνητές και εταιρείες και εκτός Κίνας μπαίνουν σε πραγματικές παραγωγικές εφαρμογές, προκαλώντας πολιτικό εκνευρισμό στην Ουάσιγκτον. Αναμένονται νέοι γύροι “αναλύσεων” για κινδύνους, στρατιωτικές διασυνδέσεις, γεωπολιτική απειλή, ένας γνώριμος συνδυασμός φόβου, αβεβαιότητας και αμφιβολίας. 

Σε αυτό το σκηνικό οι ΗΠΑ προσπαθούν να απαντήσουν. Κάποια εργαστήρια, όπως το Allen Institute με τα μοντέλα Olmo θα επιδιώξουν να ενισχύσουν το οικοσύστημα των ανοιχτών μοντέλων στη Δύση, ωστόσο το πιθανότερο είναι ότι το νέο κύμα κινεζικών μοντέλων θα κινηθεί ταχύτερα. Η DeepSeek, η Alibaba και οι υπόλοιποι δεν επιδιώκουν απλώς να πλησιάσουν τα δυτικά πρότυπα, αλλά να τα ξεπεράσουν σε επιδόσεις ανά μονάδα κόστους. 

Στο υπόβαθρο αυτής της τεχνολογικής κούρσας βρίσκεται πάντα το υλικό. Οι συζητήσεις για τις GPU που επιτρέπεται να φτάσουν στην Κίνα συνεχίζονται με αμείωτη ένταση. Οι H200 της Nvidia βρίσκονται στο τραπέζι, αλλά οι πιο σύγχρονες αρχιτεκτονικές (Blackwell, Rubin, Feynman) παραμένουν απαγορευμένες. Ο Ντόναλντ Τραμπ καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στις πιέσεις της βιομηχανίας και στα επιχειρήματα εθνικής ασφάλειας κι όσο οι αποφάσεις καθυστερούν, η Κίνα στρέφεται με μεγαλύτερη ορμή στις εγχώριες λύσεις: Huawei, Moore Threads, Biren, Enflame. Όχι ισάξιες ακόμη με τη Nvidia, αλλά αρκετές για να κρατήσουν ζωντανή την κούρσα. 

Παράλληλα μια γκρίζα ζώνη αναδύεται: πρόσβαση σε προηγμένες GPU μέσω data centers εκτός Κίνας, σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Ασία. Εκεί η τεχνολογία διαφεύγει των αυστηρών γεωγραφικών συνόρων και μετατρέπεται σε παγκόσμια υποδομή. Το αν η DeepSeek αξιοποιεί ήδη αυτές τις διαδρομές παραμένει ασαφές. Είναι όμως βέβαιο πως το 2026 αυτό το ζήτημα θα βρεθεί στο επίκεντρο νέων πολιτικών αντιπαραθέσεων. 

Μέσα σε όλα αυτά το ερώτημα παραμένει: τι θα φέρει το R2; Αν επιβεβαιώσει τις προσδοκίες, δε θα πρόκειται απλώς για ένα ακόμη ισχυρό μοντέλο. Θα είναι ένα μήνυμα ότι η εποχή της αποκλειστικής κυριαρχίας της Δύσης στην αιχμή της τεχνητής νοημοσύνης έχει τελειώσει ανεπιστρεπτί. Ότι η καινοτομία μπορεί να γεννηθεί και να διαχυθεί έξω από τα τείχη των κλειστών πλατφορμών. Ότι η “δημοκρατία” του κώδικα δεν είναι ρομαντική ουτοπία, αλλά σκληρή γεωοικονομική πραγματικότητα. 

Το 2026 δε θα κριθεί απλώς αν η DeepSeek θα παρουσιάσει ένα καλύτερο μοντέλο. Θα κριθεί αν η παγκόσμια τεχνητή νοημοσύνη θα συνεχίσει να αναπτύσσεται ως ολιγοπώλιο λίγων εταιρειών ή ως ένα πεδίο ανοιχτής, ασταθούς και βαθιά πολιτικής σύγκρουσης. Αν ο επόμενος σεισμός θα ανατρέψει απλώς τεχνολογικές ισορροπίες ή αν θα κλονίσει το ίδιο το οικοδόμημα της ψηφιακής εξουσίας. Ένα είναι βέβαιο: το ρήγμα έχει ήδη ανοίξει και όταν έρθει το R2 θα φανεί πόσο βαθύ είναι. 

*Mε στοιχεία από το Rest of  World 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.