Υπάρχουν στιγμές στην ιστορία της τεχνολογίας που ένα “νέο μεγάλο άλμα” εμφανίζεται σαν υπόσχεση να αλλάξει τον κόσμο. Θυμηθείτε το metaverse: μετονομασίες κολοσσών, διορισμοί “chief metaverse officers”, εκθέσεις που μιλούσαν για τρισεκατομμύρια αξίας και μετά; Μια υπόσχεση που έσβησε σχεδόν τόσο γρήγορα όσο άναψε. Στην περίπτωση της τεχνητής νοημοσύνης όμως η ιστορία γράφεται αλλιώς. Δεν ξέρουμε ακόμη αν θα φτάσει τις πιο τολμηρές προσδοκίες, αλλά ήδη αλλάζει την καθημερινότητα του γραφείου. 

Δεν χρειάζεται να ανοίξεις στατιστικές για να το καταλάβεις. Αρκεί να μπεις σε μια τυχαία συνάντηση. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι εκεί σαν υπόκωφο βουητό. Κάποιος θα ρωτήσει “εσύ πώς τη χρησιμοποιείς;” κι όλοι θα καταλάβουν χωρίς διευκρινίσεις για ποιο εργαλείο μιλάει. Συζητήσεις κλείνουν με αστεία που δεν είναι και τόσο αστεία: «Ε, μάλλον θα έχω δουλειά και αύριο» ή «για τα παιδιά μου ανησυχώ περισσότερο». 

Τα δεδομένα απλώς επιβεβαιώνουν την αίσθηση. Συνεργασία της OpenAI με το Χάρβαρντ κατέγραψε εκρηκτική αύξηση στη χρήση ChatGPT στην εργασία: από 213 εκατομμύρια μηνύματα την ημέρα τον Ιούνιο του 2024 σε 716 εκατομμύρια τον Ιούνιο του 2025. Δεν μιλάμε για περιθωριακή συνήθεια, αλλά για μαζικό φαινόμενο που επαναπροσδιορίζει την εργασία. 

Η αλλαγή δεν είναι μόνο ποσοτική, είναι και ποιοτική. Στην αρχή η AI ήταν εργαλείο “ενίσχυσης”: ρωτούσες, έπαιρνες ιδέες, έκανες feedback. Σήμερα οι χρήστες τη χρησιμοποιούν όλο και πιο συχνά με τρόπο “αυτοματισμού”: δίνεις εντολή, παίρνεις αποτέλεσμα. Σαν να μεταφέρεις κομμάτια της δουλειάς σου σε μια αόρατη, ακούραστη βοηθό. 

Αυτό έχει συνέπειες. Σημαίνει λιγότερα γραμματικά λάθη, αλλά περισσότερα πραγματολογικά. Σημαίνει κείμενα πιο “σωστά”, αλλά και πιο γενικά, πιο άοσμα, πιο αποστειρωμένα. Μια εταιρική αλληλογραφία που θυμίζει ηχογραφημένα μηνύματα τηλεφωνικών κέντρων. Σαν να περνάει η γλώσσα από χλωρίνη. 

Δεν είναι μόνο η παραγωγή περιεχομένου που αλλάζει. Είναι και η ίδια η δομή του γραφείου. Συνεδριάσεις καταγράφονται αυτόματα, μετατρέπονται σε πρακτικά, μπαίνουν σε αρχεία. Δεν μιλάς πια μόνο με συναδέλφους. Μιλάς ξέροντας ότι τα λόγια σου θα αποθηκευτούν, θα γίνουν αναφορά, ίσως αξιολόγηση. Η AI δεν είναι απλώς παρούσα, είναι μάρτυρας. 

Ακόμα και οι συνεντεύξεις έχουν αλλάξει. Ένας υποψήφιος ζητάει να επαναληφθεί η ερώτηση γιατί “ο υπολογιστής δεν την άκουσε”. Υπηρεσίες επιτήρησης παρακολουθούν αν αλλάζεις tab κατά τη διάρκεια ενός τεστ, μετρούν τον χρόνο που χρειάζεσαι για να απαντήσεις. Σαν να έχει μπει ένας νέος επιτηρητής στο γραφείο, αόρατος αλλά πανταχού παρών. 

Η ατμόσφαιρα θυμίζει κάτι από τις παλιές συζητήσεις για την αυτοματοποίηση. Μόνο που τώρα το ζήτημα δεν είναι τα ρομπότ στα εργοστάσια, αλλά οι αλγόριθμοι στα γραφεία. Ο φόβος δεν είναι πια να σε αντικαταστήσει μια μηχανή που συναρμολογεί καλύτερα, αλλά μια μηχανή που γράφει πιο γρήγορα. Οι εργαζόμενοι παλεύουν να δείξουν ότι μπορούν να συνεργαστούν με την AI, αλλά φοβούνται ότι ίσως δεν χρειάζονται τελικά. 

Η γλώσσα του γραφείου γεμίζει με όρους που άλλοτε ανήκαν σε ακαδημαϊκά papers: alignment, non-determinism, agentic. Οι “μυημένοι” βρίσκουν πάντα καινούργια συνθήματα για να δείξουν ότι ξέρουν. Η αίσθηση είναι πως αν δεν ακολουθείς, μένεις πίσω. 

Παρά την αίσθηση της ανατροπής, δεν μιλάμε ακόμη για επανάσταση. Μιλάμε για κάτι πιο ύπουλο: μια σταδιακή διείσδυση που αλλάζει συμπεριφορές και παραδοχές χωρίς να το καταλάβουμε. Οι εταιρείες ζητούν από τους εργαζόμενους να πειραματιστούν με τα εργαλεία. Κάποιες μάλιστα παρακολουθούν με dashboards ποιος τα χρησιμοποιεί και πόσο. Η χρήση AI γίνεται από μόνη της κριτήριο αξιολόγησης. 

Το ερώτημα βέβαια είναι ποιον τελικά εξυπηρετεί αυτή η νέα τάξη πραγμάτων. Για τον εργαζόμενο η AI είναι εργαλείο, αλλά και απειλή. Για τον εργοδότη είναι μέσο εξοικονόμησης κόστους, αλλά και πονοκέφαλος, αφού τα λάθη, τα πραγματολογικά, τα νομικά, τα ηθικά χρεώνονται στην εταιρεία. 

Η μεγάλη ειρωνεία είναι ότι η AI στο γραφείο δεν μοιάζει καθόλου με τις θεαματικές υποσχέσεις περί ριζικής αλλαγής. Δεν είναι το metaverse με τα γυαλιά εικονικής πραγματικότητας και τα avatars. Είναι κάτι πιο πεζό, αλλά πιο διεισδυτικό: μια γραμματέας χωρίς πρόσωπο που γράφει email, κρατάει πρακτικά, ετοιμάζει παρουσιάσεις. Δεν φέρνει επανάσταση, αλλά φέρνει συνήθειες κι αυτές οι συνήθειες αλλάζουν τελικά τον τρόπο που δουλεύουμε. 

Ίσως το πιο ανησυχητικό να μην είναι η απώλεια θέσεων εργασίας, αλλά η απώλεια ποικιλίας. Όταν όλα τα κείμενα γράφονται με τον ίδιο τρόπο, όταν οι ίδιες φόρμες επαναλαμβάνονται κινδυνεύουμε να βυθιστούμε σε μια γλώσσα επίπεδη χωρίς γωνίες, χωρίς προσωπικότητα. Η δημιουργικότητα πνίγεται μέσα σε copy-paste αλγοριθμικά. 

Από την άλλη, το εργαλείο είναι εδώ. Δεν θα εξαφανιστεί. Το ζήτημα είναι πως θα το χρησιμοποιήσουμε. Αν η AI γίνει απλώς αντικαταστάτης, χάνουμε. Αν γίνει συνεργάτης, κερδίζουμε. Η διαφορά βρίσκεται στη χρήση, αλλά και στις πολιτικές που θα τη ρυθμίσουν. 

Το γραφείο αλλάζει, ναι. Όχι με θεαματικές μεταβάσεις, αλλά με μικρές συνεχείς μετατοπίσεις κι ίσως σε δέκα χρόνια να κοιτάμε πίσω και να λέμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν ήταν το “επόμενο μεγάλο άλμα”. Ηταν απλώς το πράγμα που ήρθε και έμεινε, κάνοντας τον χώρο εργασίας λίγο πιο αποστειρωμένο, λίγο πιο αποδοτικό, λίγο πιο ξένο. 

Το ερώτημα είναι: θέλουμε να είναι έτσι; Ή θα βρούμε τρόπους να κρατήσουμε το γραφείο χώρο ανθρώπινο, με τη ζωντάνια και τα λάθη του με τη δημιουργικότητα που καμία μηχανή δεν μπορεί να αναπαράγει; 

*Με στοιχεία από τον Economist. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.