Η Goldman Sachs, μια από τις πιο καλοταϊσμένες και μια από τις πλουσιότερες εταιρείες του πλανήτη, είχε, λέει, μια δόση «σκληρής αγάπης» να προσφέρει στους νέους που ψάχνουν δουλειά μέσα σε αυτό το εργασιακό μπάχαλο: «παιδιά, μην κουράζεστε, το παιχνίδι είναι ήδη χαμένο».
Σύμφωνα με τους οικονομολόγους της, η νέα κανονικότητα λέγεται «ανάπτυξη χωρίς θέσεις εργασίας». Δηλαδή, η οικονομία θα συνεχίσει να “τρέχει”, το ΑΕΠ να φουσκώνει, αλλά οι άνθρωποι να μην βρίσκουν δουλειά. Ο λόγος; Η τεχνητή νοημοσύνη θα αυξήσει την παραγωγικότητα, όχι τις ευκαιρίες. Οι μηχανές θα δουλεύουν, οι δείκτες θα ανεβαίνουν, κι εμείς θα κοιτάμε τα γραφήματα από τα κινητά μας, πίνοντας καφέ χωρίς μισθό.
Οι ίδιοι αναλυτές παραδέχονται ότι οι πραγματικές συνέπειες για την αγορά εργασίας θα φανούν «όταν έρθει η επόμενη ύφεση». Κοινώς, περιμένετε λίγο ακόμα, η τεχνολογική πρόοδος χρειάζεται πάντα λίγη ανθρώπινη θυσία για να δείξει τα “οφέλη” της.
Έτσι, η νέα εποχή της καινοτομίας μοιάζει λίγο σαν πάρτι στο οποίο δεν είσαι καλεσμένος, αλλά σου ζητούν να το πληρώσεις. Οι τράπεζες μιλούν για «παραγωγικότητα», οι πολιτικοί για «προσαρμογή», κι εσύ για ένα «βιογραφικό που δεν ανοίχτηκε ποτέ». Η Ιστορία, όπως πάντα, επαναλαμβάνεται, μόνο που αυτή τη φορά έχει κάνει update στους αλγορίθμους της.
Το Fortune παρατηρεί ότι το αποτέλεσμα όλης αυτής της «καινοτομίας» είναι απλό και κυνικό: σχεδόν όλοι οι τομείς (εκτός από την υγεία) έχουν περάσει σε καθαρή μείωση προσλήψεων. Οι διοικήσεις, με ύφος ψυχρής αποδοτικότητας, επενδύουν μαζικά στην τεχνητή νοημοσύνη για να “εξορθολογίσουν” τις λειτουργίες τους· δηλαδή να αντικαταστήσουν ανθρώπους με αλγορίθμους και να κόψουν τα κόστη, που συνήθως λέγονται “μισθοί”.
Ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Τζερόμ Πάουελ, είχε άλλωστε προϊδεάσει από τον Σεπτέμβριο για το νέο εργασιακό δόγμα: «low-hire, low-fire». Δηλαδή, ούτε προσλαμβάνεις ούτε απολύεις, απλώς αφήνεις τους ανθρώπους να σιγοβράζουν στην αβεβαιότητα. Ο ίδιος αναγνώρισε πως οι νέοι, οι απόφοιτοι και οι μειονότητες δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να βρουν δουλειά, μια ευγενική διατύπωση για να πει ότι η αγορά έχει γίνει κλειστό κλαμπ.
Κι όμως, όσο πικρό κι αν είναι το χάπι, δεν λείπουν κι εκείνοι που αμφισβητούν τη “συντέλεια της τεχνητής νοημοσύνης”. Ναι, οι προσλήψεις έχουν σχεδόν παγώσει οι ρυθμοί τους είναι οι χαμηλότεροι από το 2009, τότε που η παγκόσμια οικονομία ψυχορραγούσε μέσα στην κρίση. Όμως οι οικονομολόγοι δεν συμφωνούν για το ποιος φταίει πραγματικά. Ίσως η AI να είναι απλώς ο τέλειος αποδιοπομπαίος τράγος· μια βολική λέξη που καλύπτει το γεγονός ότι το σύστημα δεν χρειάζεται πια τόσο πολλούς ανθρώπους.
Όπως σημειώνουν και οι αναλυτές της Goldman Sachs, η συνολική επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης στην παγκόσμια οικονομία παραμένει – προς το παρόν – μικρή. Το ίδιο υποστηρίζει και το Yale Budget Lab. Κι όμως, οι επενδυτές έχουν ρίξει ήδη εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια στο όνειρο ενός «ψηφιακού θαύματος», περιμένοντας μια οικονομική ανατροπή χωρίς προηγούμενο. Αν, βέβαια, αυτό το θαύμα συμβεί ποτέ.
Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι λιγότερο κινηματογραφική. Η λεγόμενη «επανάσταση της AI» μοιάζει περισσότερο με αποτυχημένο sequel παρά με νέο κεφάλαιο. Οι εταιρείες που την υιοθέτησαν διαπιστώνουν τώρα ότι το 95% των πρότζεκτ αποτυγχάνει παταγωδώς. Οι διευθυντές που πίστεψαν ότι θα αντικαταστήσουν ανθρώπους με αλγόριθμους, τώρα καταπίνουν τη γλώσσα τους: αναγκάζονται να ξαναπροσλάβουν το προσωπικό που απέλυσαν ή να εγκαταλείψουν τα “έξυπνα” προγράμματά τους υπέρ μιας πιο… παραδοσιακής λύσης: της εξωτερικής ανάθεσης.
Κοινώς, αφού το μέλλον δεν ήρθε όπως το φαντάζονταν, το κεφάλαιο ξαναγυρνά στο παλιό του κόλπο: φθηνό εργατικό δυναμικό, μόνο που τώρα το βαφτίζει “outsourcing” για να ακούγεται πιο καινοτόμο.
Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα δεν είναι και δεν ήταν ποτέ η τεχνητή νοημοσύνη. Είναι οι παλιοί γνώριμοι που τη διαχειρίζονται. Η ίδια τάξη “ειδικών” και “ηγετών” που πάντα βρίσκει τρόπο να κρατά τα ηνία, να βαφτίζει την εκμετάλλευση “καινοτομία” και τη συρρίκνωση δικαιωμάτων “αναδιάρθρωση”. Η AI δεν ήρθε για να πάρει τη δουλειά σου, ήρθε για να δώσει άλλοθι σε εκείνους που δεν εργάστηκαν ποτέ πραγματικά. Και όπως κάθε τεχνολογική επανάσταση, δεν θα κριθεί από τα τσιπάκια της, αλλά από το ποιος κρατάει το ρεύμα ανοιχτό, και για ποιον.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Η Goldman Sachs, μια από τις πιο καλοταϊσμένες και μια από τις πλουσιότερες εταιρείες του πλανήτη, είχε, λέει, μια δόση «σκληρής αγάπης» να προσφέρει στους νέους που ψάχνουν δουλειά μέσα σε αυτό το εργασιακό μπάχαλο: «παιδιά, μην κουράζεστε, το παιχνίδι είναι ήδη χαμένο».
Σύμφωνα με τους οικονομολόγους της, η νέα κανονικότητα λέγεται «ανάπτυξη χωρίς θέσεις εργασίας». Δηλαδή, η οικονομία θα συνεχίσει να “τρέχει”, το ΑΕΠ να φουσκώνει, αλλά οι άνθρωποι να μην βρίσκουν δουλειά. Ο λόγος; Η τεχνητή νοημοσύνη θα αυξήσει την παραγωγικότητα, όχι τις ευκαιρίες. Οι μηχανές θα δουλεύουν, οι δείκτες θα ανεβαίνουν, κι εμείς θα κοιτάμε τα γραφήματα από τα κινητά μας, πίνοντας καφέ χωρίς μισθό.
Οι ίδιοι αναλυτές παραδέχονται ότι οι πραγματικές συνέπειες για την αγορά εργασίας θα φανούν «όταν έρθει η επόμενη ύφεση». Κοινώς, περιμένετε λίγο ακόμα, η τεχνολογική πρόοδος χρειάζεται πάντα λίγη ανθρώπινη θυσία για να δείξει τα “οφέλη” της.
Έτσι, η νέα εποχή της καινοτομίας μοιάζει λίγο σαν πάρτι στο οποίο δεν είσαι καλεσμένος, αλλά σου ζητούν να το πληρώσεις. Οι τράπεζες μιλούν για «παραγωγικότητα», οι πολιτικοί για «προσαρμογή», κι εσύ για ένα «βιογραφικό που δεν ανοίχτηκε ποτέ». Η Ιστορία, όπως πάντα, επαναλαμβάνεται, μόνο που αυτή τη φορά έχει κάνει update στους αλγορίθμους της.
Το Fortune παρατηρεί ότι το αποτέλεσμα όλης αυτής της «καινοτομίας» είναι απλό και κυνικό: σχεδόν όλοι οι τομείς (εκτός από την υγεία) έχουν περάσει σε καθαρή μείωση προσλήψεων. Οι διοικήσεις, με ύφος ψυχρής αποδοτικότητας, επενδύουν μαζικά στην τεχνητή νοημοσύνη για να “εξορθολογίσουν” τις λειτουργίες τους· δηλαδή να αντικαταστήσουν ανθρώπους με αλγορίθμους και να κόψουν τα κόστη, που συνήθως λέγονται “μισθοί”.
Ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Τζερόμ Πάουελ, είχε άλλωστε προϊδεάσει από τον Σεπτέμβριο για το νέο εργασιακό δόγμα: «low-hire, low-fire». Δηλαδή, ούτε προσλαμβάνεις ούτε απολύεις, απλώς αφήνεις τους ανθρώπους να σιγοβράζουν στην αβεβαιότητα. Ο ίδιος αναγνώρισε πως οι νέοι, οι απόφοιτοι και οι μειονότητες δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να βρουν δουλειά, μια ευγενική διατύπωση για να πει ότι η αγορά έχει γίνει κλειστό κλαμπ.
Κι όμως, όσο πικρό κι αν είναι το χάπι, δεν λείπουν κι εκείνοι που αμφισβητούν τη “συντέλεια της τεχνητής νοημοσύνης”. Ναι, οι προσλήψεις έχουν σχεδόν παγώσει οι ρυθμοί τους είναι οι χαμηλότεροι από το 2009, τότε που η παγκόσμια οικονομία ψυχορραγούσε μέσα στην κρίση. Όμως οι οικονομολόγοι δεν συμφωνούν για το ποιος φταίει πραγματικά. Ίσως η AI να είναι απλώς ο τέλειος αποδιοπομπαίος τράγος· μια βολική λέξη που καλύπτει το γεγονός ότι το σύστημα δεν χρειάζεται πια τόσο πολλούς ανθρώπους.
Όπως σημειώνουν και οι αναλυτές της Goldman Sachs, η συνολική επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης στην παγκόσμια οικονομία παραμένει – προς το παρόν – μικρή. Το ίδιο υποστηρίζει και το Yale Budget Lab. Κι όμως, οι επενδυτές έχουν ρίξει ήδη εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια στο όνειρο ενός «ψηφιακού θαύματος», περιμένοντας μια οικονομική ανατροπή χωρίς προηγούμενο. Αν, βέβαια, αυτό το θαύμα συμβεί ποτέ.
Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι λιγότερο κινηματογραφική. Η λεγόμενη «επανάσταση της AI» μοιάζει περισσότερο με αποτυχημένο sequel παρά με νέο κεφάλαιο. Οι εταιρείες που την υιοθέτησαν διαπιστώνουν τώρα ότι το 95% των πρότζεκτ αποτυγχάνει παταγωδώς. Οι διευθυντές που πίστεψαν ότι θα αντικαταστήσουν ανθρώπους με αλγόριθμους, τώρα καταπίνουν τη γλώσσα τους: αναγκάζονται να ξαναπροσλάβουν το προσωπικό που απέλυσαν ή να εγκαταλείψουν τα “έξυπνα” προγράμματά τους υπέρ μιας πιο… παραδοσιακής λύσης: της εξωτερικής ανάθεσης.
Κοινώς, αφού το μέλλον δεν ήρθε όπως το φαντάζονταν, το κεφάλαιο ξαναγυρνά στο παλιό του κόλπο: φθηνό εργατικό δυναμικό, μόνο που τώρα το βαφτίζει “outsourcing” για να ακούγεται πιο καινοτόμο.
Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα δεν είναι και δεν ήταν ποτέ η τεχνητή νοημοσύνη. Είναι οι παλιοί γνώριμοι που τη διαχειρίζονται. Η ίδια τάξη “ειδικών” και “ηγετών” που πάντα βρίσκει τρόπο να κρατά τα ηνία, να βαφτίζει την εκμετάλλευση “καινοτομία” και τη συρρίκνωση δικαιωμάτων “αναδιάρθρωση”. Η AI δεν ήρθε για να πάρει τη δουλειά σου, ήρθε για να δώσει άλλοθι σε εκείνους που δεν εργάστηκαν ποτέ πραγματικά. Και όπως κάθε τεχνολογική επανάσταση, δεν θα κριθεί από τα τσιπάκια της, αλλά από το ποιος κρατάει το ρεύμα ανοιχτό, και για ποιον.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
