Tο διαδίκτυο συχνά θυμίζει παλιό σπίτι: ρωγμές στους τοίχους, διαρροές, θόρυβος, σκόνη παντού. Κάποτε υπήρχε η υπόσχεση της απλότητας, μια μηχανή αναζήτησης, λίγα καθαρά links και ένας δρόμος προς τη γνώση. Σήμερα όμως το web μοιάζει πιο πολύ με λαβύρινθο: διαφημίσεις που αναβοσβήνουν, SEO περιεχόμενο που φωνάζει πιο δυνατά από την ίδια την πληροφορία, spam που ντύνεται άρθρο. Μέσα σε αυτή την κόπωση, η OpenAI έρχεται με μια νέα υπόσχεση: να “επιδιορθώσει” τον χαλασμένο ιστό.
Το νέο εργαλείο ονομάζεται ChatGPT Atlas. Δεν είναι απλώς ένα chatbot ή ένας ακόμη browser. Παρουσιάζεται μια νέα πύλη πρόσβασης στο web. Μια προσπάθεια να πάρει τη θέση της Google ως το σημείο μηδέν της διαδικτυακής αναζήτησης. Αν το Google Search ήταν για χρόνια το “κουδούνι της εξώπορτας” του διαδικτύου, το Atlas φιλοδοξεί να γίνει ο οδηγός που σε παίρνει απ’ το χέρι και σε πάει κατευθείαν εκεί που θέλεις παρακάμπτοντας τα σκουπίδια του δρόμου.
Για δεκαετίες η αναζήτηση σήμαινε Google. Πληκτρολογούσες μια λέξη έπαιρνες μια λίστα με links, έκανες scroll, έμπαινες σε σελίδες, έκλεινες διαφημίσεις, πάλευες με pop-ups. Ήταν βαρετό, αλλά λειτουργούσε. Μόνο που με τα χρόνια η Google έπαψε να είναι απλώς μηχανή αναζήτησης και έγινε διαφημιστικό τέρας. Σήμερα η πρώτη σελίδα της θυμίζει σούπερ μάρκετ την παραμονή Πρωτοχρονιάς: παντού αφίσες, προσφορές, εμπορικές πινακίδες.
Το Atlas αντιστρέφει τη λογική. Δεν χρειάζεται να πληκτρολογήσεις keywords μπορείς απλώς να του μιλήσεις, να του εξηγήσεις τι ψάχνεις. Αντί για μια θάλασσα από links, παίρνεις μια καθαρή απάντηση σε bullets ή σε παράγραφο. Αν θες ξενοδοχεία στη Χαβάη δε θα σε βομβαρδίσει με affiliate links και ταξιδιωτικά SEO blogs, θα σου δώσει μια σύντομη λίστα με όσα χρειάζεσαι συχνά προσωποποιημένα.
Αυτό δεν είναι απλώς τεχνολογική βελτίωση. Από την «αναζήτηση» πάμε στην «κατευθείαν απάντηση». Από την πλοήγηση στο θόρυβο περνάμε στην επιμέλεια της πληροφορίας.
Αν όλο αυτό ακούγεται οικείο, είναι επειδή το έχουμε ξαναζήσει. Το 2008 η Google παρουσίασε το Chrome ως μια ριζικά διαφορετική εμπειρία πλοήγησης: γρήγορη, απλή, καθαρή. Για χρόνια κυριαρχούσε γιατί έκανε κάτι φαινομενικά μικρό έβγαλε την ακαταστασία από τη μέση.
Το Chrome έγινε το μεγαλύτερο εργαλείο συλλογής δεδομένων στον κόσμο, και το Google Search μετατράπηκε από όραμα σε εμπορική μηχανή. Τώρα το ChatGPT Atlas παρουσιάζεται ως η νέα καθαρή λύση. Μόνο που πίσω από κάθε υπόσχεση καθαρότητας, παραμονεύει ένας μηχανισμός συγκέντρωσης δεδομένων.
Οι AI-first browsers, όπως ο Atlas είναι πιο γρήγοροι όχι επειδή οι σελίδες φορτώνουν μαγικά, αλλά επειδή κόβουν βήματα. Δε σε αφήνουν να χαθείς, σε πάνε κατευθείαν στο αποτέλεσμα. Αυτή η ευκολία είναι ακριβώς που τους κάνει τόσο ελκυστικούς.
Αλλά η ευκολία είναι πάντα και πύλη εξάρτησης. Όσο πιο πολύ στηρίζεσαι στον “πράκτορα” για να σου φιλτράρει τον ιστό, τόσο λιγότερο βλέπεις τον ιστό εσύ. Ο browser σταδιακά παύει να είναι παράθυρο και γίνεται οδηγός ταξί που αποφασίζει για σένα ποια διαδρομή θα πάρεις.
Δεν χρειάζεται να είσαι ειδικός για να το δεις: το διαδίκτυο έχει γεμίσει “σαβούρα”. Στόχος δεν είναι πια να ενημερώσουν, αλλά να σε παγιδεύσουν σε funnels, clicks και affiliate. Οι AI browsers, στην πραγματικότητα προσπαθούν να επιδιορθώσουν αυτή την κατάσταση και να να καθαρίσουν το τοπίο. Όμως υπάρχει μια ειρωνεία εδώ: μεγάλο μέρος αυτού του “χαλασμένου ιστού” παράγεται ήδη από Α.Ι. Η τεχνητή νοημοσύνη προσπαθεί να επιδιορθώσει τις ζημιές που η ίδια δημιούργησε.
Η OpenAI παρουσιάζει το Atlas σαν έναν ουδέτερο βοηθό, ένα καθαρό interface που “απλώς” οργανώνει το διαδίκτυο. Μα δεν υπάρχει ουδέτερο φίλτρο. Κάθε φίλτρο — ανθρώπινο ή μη είναι επιλογή. Επιλογή για το τι θα δεις, με ποια σειρά, με ποιον τρόπο. Αν σήμερα ο χρήστης γκρινιάζει για το πόσο η Google ελέγχει το web, τι θα γίνει αύριο όταν η OpenAI ή όποιος πάρει τη σκυτάλη ελέγχει απευθείας το τι βλέπουμε;
Η Google κέρδισε το διαδίκτυο γιατί έγινε το σημείο εκκίνησης για σχεδόν όλους. Το Atlas στοχεύει στο ίδιο σημείο απλώς με πιο φιλικό πρόσωπο. Αν σήμερα αισθανόμαστε κουρασμένοι από τις διαφημίσεις της Google, αύριο ίσως να πρέπει να ανησυχούμε για την “επιμέλεια” της OpenAI. Δεν υπάρχει αμφιβολία: το Atlas και τα εργαλεία της Α.Ι. ανοίγουν ένα παράθυρο σε ένα διαφορετικό διαδίκτυο. Πιο γρήγορο, πιο οργανωμένο, πιο “έξυπνο”. Ένα web που θυμίζει την εποχή πριν το διαφημιστικό χάος.
Το ChatGPT Atlas μπορεί να είναι η αρχή ενός πιο απλού και φωτεινού διαδικτύου. Ή η έναρξη ενός νέου, πιο κομψού μονοπωλίου. Το πως θα εξελιχθεί εξαρτάται όχι μόνο από την OpenAI, αλλά κι από εμάς τους χρήστες και το πόση αυτονομία είμαστε διατεθειμένοι να παραδώσουμε με ευκολία και χωρίς δεύτερες σκέψεις.
*Mε στοιχεία από το VOX
