Από την παραπληροφόρηση και τον κυβερνοπόλεμο μέχρι τα αυτόνομα όπλα, τις μαζικές απώλειες θέσεων εργασίας και — γιατί όχι — το τέλος του κόσμου, υπάρχουν πολλά πράγματα που θα μπορούσαν να πάνε πολύ στραβά με την Τεχνητή Νοημοσύνη. 

Αλλά, όπως συμβαίνει σε τόσους άλλους τομείς, η έμφαση στο αρνητικό γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη κινδυνεύει να επισκιάσει όσα μπορούν να πάνε καλά — τόσο στο μέλλον, όσο αυτή η τεχνολογία συνεχίζει να αναπτύσσεται, όσο και στο παρόν. Ακολουθεί μια σύνοψη για έναν τρόπο με τον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη έχει ήδη θετική συνεισφορά σε τρεις σημαντικούς τομείς. 

Επιστήμη 

Το AlphaFold, που αναπτύχθηκε από την DeepMind, εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης που ανήκει στη Google, είναι ένα μοντέλο ΑΙ που προβλέπει τις τρισδιάστατες δομές των πρωτεϊνών αποκλειστικά με βάση την αλληλουχία των αμινοξέων τους. Αυτό είναι σημαντικό γιατί οι επιστήμονες χρειάζονται να γνωρίζουν το σχήμα μιας πρωτεΐνης για να κατανοήσουν καλύτερα τη λειτουργία της και το πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί, π.χ. στην ανάπτυξη φαρμάκων. Ας μη ξεχνάμε ότι η φαρμακευτική επιστήμη συνδέεται άρρηκτα με τη χημεία και τη βιολογία. 

Το παραπάνω είναι γνωστό ως το «πρόβλημα της αναδίπλωσης των πρωτεϊνών» — και ήταν πρόβλημα επειδή, ενώ οι ανθρώπινοι ερευνητές μπορούσαν τελικά να καταλάβουν τη δομή μιας πρωτεΐνης συχνά τους έπαιρνε χρόνια επίπονης εργασίας στο εργαστήριο για να το πετύχουν. Το AlphaFold, μέσα από μεθόδους μηχανικής μάθησης μπορεί να κάνει προβλέψεις μέσα σε μόλις πέντε δευτερόλεπτα, με ακρίβεια σχεδόν ισάξια με τις πρότυπες πειραματικές μεθόδους. 

Επιταχύνοντας ένα βασικό στάδιο της βιοϊατρικής έρευνας, το AlphaFold έχει ήδη καταφέρει να επιταχύνει ουσιαστικά την ανάπτυξη φαρμάκων — από τη νόσο του Χάντινγκτον έως την ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά και η απόφαση της Google DeepMind πέρυσι να κάνει ανοιχτό τον κώδικα του AlphaFold3, του πιο προηγμένου μοντέλου της για μη εμπορική ακαδημαϊκή χρήση έχει αυξήσει θεαματικά τον αριθμό των ερευνητών που μπορούν να επωφεληθούν από αυτό. 

Ιατρική 

Οι γιατροί ξοδεύουν πολύ χρόνο σε γραφειοκρατικά ζητήματα— σύμφωνα με μια μέτρηση, δύο ώρες για κάθε μία ώρα που αφιερώνουν σε ασθενείς. Το να βρεθεί τρόπος να περιοριστεί αυτός ο χρόνος θα μπορούσε να ελευθερώσει τους γιατρούς να κάνουν περισσότερη πραγματική ιατρική και να μειώσει την επαγγελματική εξουθένωση. 

Εδώ ακριβώς κάνει ήδη διαφορά η τεχνητή νοημοσύνη. Όπως ανέφερε η Wall Street Journal αυτή την εβδομάδα, συστήματα υγείας χρησιμοποιούν πλέον «AI γραμματείς» — συστήματα που καταγράφουν αυτόματα τις συνομιλίες μεταξύ γιατρού και ασθενή, ενημερώνουν τους ιατρικούς φακέλους και αυτοματοποιούν όσο το δυνατόν περισσότερες διαδικασίες γύρω από την τεκμηρίωση της ιατρικής επίσκεψης. Σε μια πιλοτική μελέτη με χρήση των AI γραμματέων της Microsoft και μιας startup που ονομάζεται Abridge, οι γιατροί μείωσαν το χρόνο ημερήσιας τεκμηρίωσης από 90 λεπτά σε κάτω από 30 λεπτά. 

Τα AI συστήματα με παθητική ακρόαση όχι μόνο απαλλάσσουν τους γιατρούς από την ανάγκη για χειροκίνητες σημειώσεις, αλλά μπορούν επίσης να συνδέσουν νέα δεδομένα από τη συνομιλία γιατρού-ασθενούς με τα υπάρχοντα ιατρικά αρχεία και να διασφαλίσουν ότι δεν θα χαθούν σημαντικές πληροφορίες ή σχέδια φροντίδας. «Μπορεί να παρέχει πληροφορίες για τον ασθενή που ο ανθρώπινος νους απλώς δεν μπορεί να επεξεργαστεί σε εύλογο χρονικό διάστημα», δήλωσε ο Δρ. Lance Owens, περιφερειακός επικεφαλής ιατρικής πληροφορικής στο University of Michigan Health, στη Wall Street Journal. 

Κλίμα

Ένα έγκαιρο προειδοποιητικό μήνυμα για μια φυσική καταστροφή μπορεί να σημαίνει τη διαφορά ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο — ειδικά σε ευάλωτες φτωχές χώρες. Γι’ αυτό το Google Flood Hub είναι τόσο σημαντικό. 

Πρόκειται για ένα ανοικτής πρόσβασης, βασισμένο στην τεχνητή νοημοσύνη σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για πλημμύρες ποταμών, το οποίο παρέχει προγνώσεις επτά ημερών για 700 εκατομμύρια ανθρώπους σε 100 χώρες. Λειτουργεί συνδυάζοντας ένα παγκόσμιο υδρολογικό μοντέλο, που μπορεί να προβλέπει τη στάθμη των ποταμών ακόμη και σε περιοχές που δεν διαθέτουν μετρητές πλημμύρας, με ένα μοντέλο πλημμυρικής κάλυψης που μετατρέπει αυτές τις προβλέψεις σε χαρτογραφήσεις πλημμυρών υψηλής ανάλυσης. Αυτό επιτρέπει στους κατοίκους των χωριών να βλέπουν με ακρίβεια ποιους δρόμους ή αγροτεμάχια ενδέχεται να καλύψει το νερό. 

Το Flood Hub είναι ένα από τα πιο σαφή παραδείγματα του πως η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το καλό, και για όσους το έχουν περισσότερο ανάγκη. Αν και πολλές πλούσιες χώρες όπως οι ΗΠΑ περιλαμβάνονται στο Flood Hub, διαθέτουν ήδη την υποδομή για πρόγνωση ακραίων καιρικών φαινομένων. Υπάρχουν όμως πολλές φτωχές χώρες δεν έχουν τέτοιες δυνατότητες. Η ικανότητα της τεχνητής νοημοσύνης να μειώνει δραστικά το κόστος και τον χρόνο για τέτοιες προβλέψεις έχει καταστήσει δυνατό να προσφερθούν ζωτικής σημασίας υπηρεσίες σε ανθρώπους που διαφορετικά δεν θα τις είχαν. 

Και κάτι ακόμη εξαιρετικά ενδιαφέρον: η ΜΚΟ GiveDirectly — η οποία παρέχει άμεσες χρηματικές ενισχύσεις στους φτωχούς σε όλο τον κόσμο — έχει δοκιμάσει τη χρήση των προειδοποιήσεων του Flood Hub για να στέλνει εκατοντάδες δολάρια σε μετρητά σε οικογένειες λίγες μέρες πριν από μια προβλεπόμενη πλημμύρα, ώστε να μπορούν να προετοιμαστούν για το χειρότερο. Καθώς οι απειλές από ακραία καιρικά φαινόμενα αυξάνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής και της πληθυσμιακής μετακίνησης, αυτό είναι το είδος της καινοτόμου φιλανθρωπίας που έχει πραγματικό αντίκτυπο. 

Ακόμη και οι φαινομενικά καλύτερες εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να έχουν τα μειονεκτήματά τους. Η ίδια τεχνολογία που επιτρέπει στο AlphaFold να επιταχύνει την ανάπτυξη φαρμάκων, θα μπορούσε θεωρητικά να χρησιμοποιηθεί μια μέρα για να σχεδιαστούν βιολογικά όπλα πιο γρήγορα. Οι AI γραμματείς στον τομέα της ιατρικής εγείρουν ερωτήματα σχετικά με την εμπιστευτικότητα των ασθενών και τον κίνδυνο παραβιάσεων ασφαλείας. Και ενώ είναι δύσκολο να κατηγορήσει κανείς ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που βοηθά φτωχούς ανθρώπους να προειδοποιηθούν για φυσικές καταστροφές, η έλλειψη πρόσβασης στο διαδίκτυο στις πιο φτωχές χώρες μπορεί να περιορίσει την αξία αυτών των προειδοποιήσεων — και δεν υπάρχει πολλά που μπορεί να κάνει η τεχνητή νοημοσύνη για να το αλλάξει αυτό. 

Στη σημερινή εποχή καχυποψίας είναι εύκολο να παραβλέψει κανείς τα χειροπιαστά οφέλη που ήδη προσφέρει η ΤΝ. Στην τελική η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα εργαλείο. Ένα πανίσχυρο εργαλείο, αλλά εργαλείο και όπως κάθε εργαλείο, το τι θα κάνει — καλό ή κακό — θα εξαρτηθεί από το πώς θα το χρησιμοποιήσουμε. 

*Με στοιχεία από το Vox.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.